ویپ‌ها، ابزارهایی هستند که در شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شوند. این ابزارها با باتری کار می‌کنند، یک عامل گرم‌کننده دارند و محفظه‌ای را شامل می‌شوند که مایعی را در بر دارد.با ابداع ویپ‌ها و گسترش عرضه آنها، بسیاری از جوانان و نوجوانان به استفاده از آنها روی آورده‌اند. این ابزارها، با هدف القای حس سیگار یا قلیان کشیدن ابداع شده‌اند و شرکت‌های سازنده معمولا تبلیغات گسترده‌ای در مورد بی‌ضرر بودن آنها ارائه می‌دهند اما پژوهش‌های بسیاری نشان داده اند که ویپ‌ها، ابزارهای بی‌ضرری نیستند و خطرات بسیاری در پی دارند.
مصرف ویپ به تشکیل “مه مغزی” منجر می‌شود
ايسنا/پژوهشگران آمريکايي در دو بررسي جديد دريافتند که مصرف جویس ویپ با طعم دسری مي‌تواند به تشکيل “مه مغزي” و مشکلات حافظه منجر شود.به نقل از ساينس‌ديلي، دو پژوهش که در “مرکز پزشکي دانشگاه روچستر” (URMC) انجام شده‌اند، ارتباط ميان مصرف ويپ و تشکيل “مه مغزي” (mental fog) را نشان مي‌دهند. يافته‌هاي پژوهش‌ها حاکي از اين است که هم بزرگسالان و هم کودکاني که از ويپ استفاده مي‌کنند، نسبت به همسالان خود که ويپ مصرف نمي‌کنند، در تمرکز، يادآوري و تصميم‌گيري مشکل دارند.
همچنين به نظر مي‌رسد که اگر مصرف ويپ پيش از ۱۴ سالگي آغاز شود، احتمال تجربه کردن مه مغزي بالاتر مي‌رود.مه مغزي، شکلي از اختلال عملکردي مغز است که مشکلاتي مانند عدم تمرکز، مشکلات حافظه و يادگيري را پديد مي‌آورد.اگرچه پژوهش‌هاي ديگر، ارتباط ميان مصرف ويپ و اختلال ذهني را در حيوانات نشان داده‌اند اما پژوهشگران دانشگاه روچستر براي نخستين بار، اين ارتباط را در انسان‌ها نشان مي‌دهند. اين گروه پژوهشي به سرپرستي “دانگمي لي”(Dongmei Li)، استاديار پزشکي دانشگاه روچستر، داده‌هاي مورد نياز را از دو پژوهش بزرگ ملي به دست آوردند.
لي گفت: پژوهش‌هاي ما، شواهد بسياري را ارائه مي‌کنند که نشان مي‌دهند مصرف ويپ نمي‌تواند جايگزين ايمني براي استعمال دخانيات باشد.اين پژوهش‌ها، پاسخ‌هاي بيش از ۱۸ هزار دانش‌آموز مقاطع راهنمايي و دبيرستان به يک نظرسنجي را مورد بررسي قرار دادند و در پژوهش ديگري، ۸۸۶ هزار پاسخ به سيستم نظارت بر عوامل خطر رفتاري را تحليل کردند. هر دو نظرسنجي، سوالات مشابهي را در مورد عادت‌هاي سيگار کشيدن و مصرف ويپ و همچنين مشکلات مربوط به حافظه، توجه و عملکرد ذهني را مطرح مي‌کنند.
هر دو بررسي نشان مي‌دهند افرادي که سيگار مي‌کشند و ويپ مصرف مي‌کنند، صرف نظر از سن، بيشتر احتمال دارد که با مشکل عملکرد ذهني درگير شوند. افرادي که فقط سيگار مي‌کشند و يا فقط ويپ مصرف مي‌کنند، مه مغزي را با سرعت مشابه تجربه مي‌کنند که به صورت قابل توجهي بيشتر از افرادي است که تجربه مصرف آنها را ندارند.
بررسي افراد جوان‌تر نشان داد دانش‌آموزاني که مصرف ويپ را زودهنگام و هشت تا ۱۳ سالگي آغاز مي‌کنند، بيش از افرادي که مصرف را از ۱۴ سالگي به بالا آغاز کرده‌اند، در تمرکز، يادآوري و تصميم‌گيري مشکل دارند.لي ادامه داد: اين موضوع با توجه به افزايش اخير مصرف ويپ در نوجوانان، بسيار نگران‌کننده است و نشان مي‌دهد که ما بايد زودتر براي پيشگيري مداخله کنيم. ممکن است آغاز برنامه‌هاي پيشگيري از دوره راهنمايي و دبيرستان، بيش از اندازه دير باشد.
نوجواني، دوره مهمي براي رشد مغز و به ويژه، عملکرد مغز در مرتبه بالاتر به شمار مي‌رود. اين موضوع بدين معناست که ممکن است نوجوانان نسبت به تغييرات مغزي ناشي از نيکوتين، بيشتر مستعد باشند. اگرچه سيگارهاي الکترونيکي فاقد بسياري از ترکيبات خطرناک موجود در سيگارهاي تنباکو هستند اما به همان ميزان و يا حتي بيشتر، نيکوتين دارند.اگرچه اين دو بررسي، به وضوح ارتباط ميان مصرف ويپ و عملکرد ذهني را نشان مي‌دهند اما علت آن مشخص نيست.به گفته لي و گروهش، بايد پژوهش‌هاي بيشتري انجام شوند تا علت و اثر مصرف ويپ بر تشکيل مه مغزي را مشخص کنند.اين دو پژوهش، در مجلات “Tobacco Induced Diseases” و “Plos One” به چاپ رسيد.
ویپ هم نیکوتین دارد
نیکوتین موجود در ویپ، یک ماده اعتیادآور است که در سیگارهای عادی هم وجود دارد. پژوهش اخیر “سازمان کنترل و پیشگیری بیماری”(CDC) آمریکا نشان می‌دهد که ۹۹ درصد ویپ‌های موجود در بازار، نیکوتین دارند. براساس این پژوهش، حتی نمونه‌های ویپ که با عنوان بدون نیکوتین به فروش می‌رسند، حاوی نیکوتین هستند.نیکوتین می‌تواند به مغز نوجوانان آسیب برساند و قسمت‌هایی از مغز را تحت تاثیر قرار دهد که توجه، یادگیری و خلق و خو را کنترل می‌کنند.مصرف نیکوتین در نوجوانی ممکن است به افزایش خطر اعتیاد به مخدرهای گوناگون در آینده منجر شود و زمینه را برای مصرف انواع مخدرها در آینده فراهم کند.
عناصر مضر
برخی از انواع ویپ، عناصری را شامل می‌شوند که در بلندمدت می‌توانند برای ریه‌ها مضر باشند. برای نمونه، ممکن است که خوردن برخی از طعم‌دهنده‌های موجود در ویپ، بدون ضرر باشد اما استنشاق آنها خطرناک است و می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند.
در برخی موارد، معیوب بودن باتری برخی از نمونه‌ها، به آتش گرفتن و انفجار آنها منجر شده و جراحت‌های جدی را به همراه داشته است. در برخی از موارد نیز، تنفس، بلعیدن یا جذب مایع موجود در ویپ به درون چشم یا پوست، به مسمومیت منجر شده است. بسیاری از موارد مسمومیت، کودکان زیر پنج سال را شامل می‌شوند.
بخار ناشی از ویپ نیز بدون ضرر نیست و می‌تواند پیامدهای منفی بسیاری برای کاربران خود به همراه داشته باشد زیرا بخار ناشی از ویپ علاوه بر نیکوتین، عناصر مضر زیادی را به همراه دارد که از میان آنها می‌توان به ذرات فوق‌العاده ریز که به عمق ریه‌ها نفوذ می‌کنند، طعم‌دهنده‌های شیمیایی که عامل بیماری‌های شدید ریوی هستند، ترکیبات آلی فرار، مواد شیمیایی سرطان‌زا و فلزات سنگین مانند نیکل، قلع و سرب اشاره کرد. دودی که کاربران ویپ تولید می‌کنند، می‌تواند هم خود آنها و هم افراد دیگر را در معرض عناصر مضر قرار دهد.
بسیاری از نمونه‌های ویپ، با طعم‌های گوناگونی مانند میوه، آب‌نبات و نعنا به بازار عرضه می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیشتر جوانانی که کاربر ویپ هستند، مصرف آن را ابتدا با انواع طعم‌دار آغاز می‌کنند و همین موضوع، دلیل ادامه یافتن مصرف است. بررسی‌های صورت گرفته در سال ۲۰۲۰ نیز نشان می‌دهند که بیشتر جوانان کاربر ویپ، از انواع طعم‌دار آن استفاده می‌کنند و مصرف این ابزار بین جوانان و نوجوانان افزایش یافته است.
ویپ و مشکلات قلبی- عروقی
بررسی‌ها حاکی از این هستند که نیکوتین موجود در ویپ به سرعت از ریه‌ها به جریان خون راه می‌یابد. راه یافتن نیکوتین به جریان خون، به ترشح هورمون آدرنالین منجر می‌شود که ضربان قلب، فشار خون و میزان تنفس را بالا می‌برد؛ بدین ترتیب، امکان حمله قلبی افزایش می‌یابد. پژوهش‌هایی که روی کابران ویپ و مصرف‌کنندگان سیگارهای عادی صورت گرفته‌اند، نشان می‌دهند که مصرف ویپ می‌تواند به اندازه سیگارهای عادی، احتمال حمله قلبی را افزایش دهد.
این پژوهش نشان داد که خطر حمله قلبی در کاربران ویپ، تا ۵۵ درصد بیشتر از کسانی است که از این ابزار استفاده نمی‌کنند. هر چه میزان مصرف بالاتر باشد و دود به صورت عمیق‌تری استنشاق شود، احتمال بروز حمله قلبی شدیدتر خواهد بود.پژوهشگران تاکید دارند که اگرچه احتمال بروز حمله قلبی و بیماری‌های قلبی- عروقی در کاربران سیگارهای عادی بیشتر است اما بدین معنا نیست که ویپ‌ها، ایمن هستند و مصرف آنها بدون خطر است. مصرف ویپ، ارتباط قابل توجهی با پیامدهای منفی سلامتی دارد.
تجمع چربی در کبد
پژوهش‌های صورت گرفته روی موش‌هایی که ویپ مصرف کرده بودند، نشان داد که مصرف ویپ می‌تواند به تجمع چربی در کبد منجر شود. پژوهشگران آمریکایی در این پروژه، و گروه از موش‌ها را با رژیم غذایی یکسان تغذیه کردند اما یک گروه از آنها را در معرض دود و عناصر ناشی از ویپ قرار دادند.
پژوهشگران در مرحله بعد، نمونه‌های کبد موش‌ها را جمع‌آوری کردند و با استفاده از روش توالی‌یابی آران‌ای، به بررسی ژن‌های کبد پرداختند که تحت تاثیر قرار گرفته بودند. آنها با کمک این روش توانستند شمار قابل توجهی از سلول‌ها را مورد بررسی قرار دهند. پژوهشگران در این پروژه، تغییرات ژنتیکی بسیاری را مشاهده کردند که با گسترش چربی در کبد موش‌هایی که ویپ مصرف کرده بودند، مرتبط بود.
از آنجا که تجمع چربی در کبد، یک پیامد منفی به شمار می‌رود و عوارض بسیاری را به همراه دارد، می‌توان گفت که ویپ‌ها به اندازه‌ای که برای آنها تبلیغ می‌شود، ایمن نیستند.
ویپ به ریه‌ها آسیب می‌رساند
این موضوع تقریبا واضح است که مصرف ویپ و یا سیگار عادی می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند اما باید اثر آنها بر ریه‌ها با دقت مورد بررسی قرار بگیرد. پژوهشگران به مرور زمان، به درک بهتری در مورد پیامدهای ناشی از مصرف ویپ‌ها و تاثیر آنها بر ریه رسیده‌اند.ریه‌ها دائما در معرض ویروس‌ها و باکتری‌هایی قرار دارند که ما آنها را تنفس می‌کنیم؛ در نتیجه مهم است که سیستم ایمنی برای پاکسازی آنها به درستی عمل کند اما ویپ‌ها می‌توانند به سلول‌های ایمنی مهمی مانند درشت‌خوارها و مونوسیت‌ها که پاتوژن‌ها را مورد تهاجم خود قرار می‌دهند، آسیب برسانند.
این موضوع، واکنش نشان دادن به عفونت را برای بدن دشوار می‌سازد.استنشاق عناصر مضر موجود در ویپ که نباید در ریه باشند، می‌تواند به بروز بسیاری از مشکلات ریوی منجر شود، به بافت‌های ریه آسیب برساند، سلول‌های مرده بسیاری را به جا بگذارد و سیستم ایمنی بدن را نیز مختل کند. علاوه بر این اگر لوله ویپ آلوده باشد، باکتری‌ها مستقیما به بافت‌ها ریه می‌رسند و می‌توانند هر گونه اختلالی را در آنجا به وجود بیاورند.پژوهش‌ها نشان می‌دهند که استنشاق دود ناشی از ویپ می‌تواند مضر باشد اما این ضرر برای افراد مبتلا به آسم و بیماری‌های ریوی بیشتر است.
نگرانی دیگری که در این زمینه وجود دارد، بروز سرطان ریه است. اگرچه ویپ‌ها به عنوان عامل سرطان ریه معرفی و اثبات نشده‌اند اما باید در نظر داشت که می‌توانند شمار زیادی از مواد شیمیایی را به ریه‌ها معرفی کنند. پس می‌توان آنها را به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفت.