غزال زیاری: چندی پیش دیده شدن ویدئوی هما غوغایی در فضای مجازی ایران به پا کرد. هر چند این پرنده باشکوه در معرض انقراض نیست اما توجه بسیاری را به حیات وحش غنی ایران جلب کرد.
در طول سده‌ها و قرن‌های گذشته، حیوانات متعددی در خاک ایران زندگی می‌کردند که بنا به دلایل مختلفی نسل‌شان منقرض شده و دیگر سال‌هاست که در کشور دیده نشده‌اند.
از سوی دیگر حیوانات دیگری هم هستند که تعدادشان به شمارش افتاده و خطر منقرض شدن‌شان به شدت محیط زیست ایران را تهدید می‌کند. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی برخی از گونه‌های جانوری منقرض شده و برخی از گونه‌های در خطر انقراض بپردازیم. با ما همراه باشید.
گونه‌های در خطر انقراض ایران
بی تردید، یوزپلنگ آسیایی معروف‌ترین گونه در خطر انقراضی است که در طبیعت ایران زندگی می‌کند و با توجه به نگرانی‌های موجود در مورد منقرض شدن نسل این جانور زیبا، کم و بیش هریک از ما اطلاعاتی درباره این گونه داریم.
طبق آمار سال ۲۰۰۱، بیست گونه از پستانداران و ۱۴ گونه پرنده در ایران در معرض انقراض هستند که از جمله این جانوران می‌توان از خرس بلوچستان، یوزپلنگ آسیایی، فک خزری، گوزن زرد ایرانی، درنای سیبری، گور ایرانی لاک‌پشت پوزه عقابی، لاک‌پشت سبز، کبرای خزری، افعی لطیفی، فیل دریایی، پلنگ ایرانی، گرگ دریای خزر و دلفین نام برد. دست کم ۷۴ گونه از حیات وحش ایران، در فهرست قرمز IUCN ثبت شده‌اند که این نشانی از تهدیدی جدی برای تنوع زیست محیطی کشور تلقی می‌شود.
تخریب محیط زیست برای بهره‌برداری‌های مختلف، یکی از علل اصلی کم شدن جمعیت این گونه‌های جانوری تلقی است.
به عنوان مثال زیستگاه اصلی پلنگ ایرانی که معمولا با پازن (نوعی بزکوهی)، با هم هم‌پوشانی دارد در رشته کوه‌های البرز و زاگرس و در بخشی از فلات ایران است و جمعیت پلنگ‌ها به دلیل از بین رفتن تدریجی زیستگاه‌هایشان، کمبود طعمه‌های طبیعی و پخش شدن جمعیت‌شان در بخش‌های مختلف، در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته. علاوه بر پازن، قوچ و میش، گراز، آهو و دام‌های اهلی طعمه‌های اصلی پلنگ در کشور هستند.
گور ایرانی نیز از جمله دیگر حیواناتی است که در لیست حیوانات در معرض انقراض کشور قرار دارد و از سال ۱۳۹۳ تنها در استان‌های سمنان ، فارس و یزد رویت شده است. از جمله مهمترین تهدید جمعیت این گورها، شکار، خشکسالی و رقابت با دیگر جانوران است.
جانوران منقرض شده ایران
در طول قرون اخیر گونه‌های مختلفی از جانوران ساکن ایران بنا به دلایل مختلفی منقرض شده‌اند. از جمله مهمترین این گونه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاگاو (اطلاعات دقیقی در مورد زمان انقراض این گونه وجود ندارد)
- فیل سوری که در جنوب ایران می‌زیسته و در دوران باستان نسلش منقرض شده
- ببر خزری که قبل از سال ۱۹۶۰ میلادی (سال ۱۳۳۹ شمسی) در حومه دریای خزر و در بخش شمالی ایران و همچنین در نواحی ماوراء قفقاز و ترکستان در جمهوری شوروی زندگی می‌کرده. آخرین باری که ببر در ایران رویت شده، در سال ۱۹۵۸ (سال ۱۳۳۷ شمسی) و در پارک ملی گلستان بوده.
- شیر آسیایی که در بخش جنوب غربی ایران و در استان‌های خوزستان و فارس زندگی می‌کرده. آخرین گزارش ثبت شده از رویت شیر آسیایی به سال ۱۹۵۸ میلادی ( سال ۱۳۳۷ شمسی) بر می‌گردد که در حوالی دره رودخانه دز دیده شده است.
۵۸۵۸