از تیراندازی با کمان گرفته تا موشک و گلوله، تسلیحات دوربرد در حال حاضر دستخوش تحولی عظیم شده و پیشرفتی بدون توقف داشته است. گلوله‌ها برای اولین بار در اواخر دهه ۱۳۰۰ میلادی وارد میدان شدند و انقلابی عظیم را از جنبه‌های دقت، سرعت، مسافت و عوامل بی‌شمار دیگر پدید آوردند. اما اگر آنها هوشمندانه‌تر ساخته شوند، چه اتفاقی رقم می‌خورد؟
تک‌تیرانداز (اسناپیر) اسلحه‌ای نظامی است که برای سرنگونی اهداف از فاصله بسیار دور استفاده می‌شود که این امر کار آنها را بسیار پیچیده‌تر از هدف‌گیری ساده و کشیدن ماشه می‌کند. این بدان معنی است که آنها باید عواملی دیگر مانند سرعت باد، جهت، فاصله و در برخی موارد حتی انحنای زمین را در نظر بگیرند تا این اطمینان حاصل شود که مسیر پرواز گلوله تغییر نمی‌کند و به هدف مورد نظر می‌رسد.
اگرچه این ملاحظات برای شلیک هدفمند و دقیق موثر بوده، اما در نهایت این دقت تک‌تیرانداز است که ماموریت را تکمیل می‌کند. اینجاست که گلوله های هوشمند وارد می‌شوند و تا حد زیادی کار افراد را راحت می‌کنند.
گلوله هوشمند چیست؟
گلوله های هوشمند از همان ساختار مشابه با نمونه‌های معمولی برخوردار هستند، با این تفاوت که یک سیستم هدایت در آنها تعبیه شده است. گلوله‌ای را در نظر بگیرید که نه تنها می‌تواند خود را به سمت یک هدف هدایت کند، بلکه می‌تواند مسیر خود را در اواسط پرواز اصلاح کند. جای تعجب نیست که این سناریو، رویای هر تک تیراندازی است.
براساس پروژه‌ای که از سوی آژانس تحقیقات دفاعی پنتاگون (دارپا) در حال توسعه است، این قطعه تسلیحات نظامی هیجان‌انگیز به عنوان مهماتی با دقت فوق‌العاده یا به اختصار EXACTO نام‌گذاری شده است. طی این پروژه، گلوله‌های کالیبر ۵۰ به‌صورت هدایت شونده می‌توانند به یک هدف خاص برخورد کنند.
یک گلوله هوشمند EXACTO می‌تواند کارها را برای یک تک‌تیرانداز راحت کرده و هم‌چنین در برابر سایر عوامل خارج از کنترل مانند بادهای پیش‌بینی نشده آسیب‌ناپذیر ظاهر شود. یکی دیگر از مزایای گلوله هدایت شونده این است که هدف‌گیری اهداف متحرک را آسان‌تر می‌کند.
نحوه کار گلوله‌های هوشمند
از آنجاکه جزئیات این پروژه سری است، دارپا اطلاعاتی در مورد علم و فناوری دقیق این گلوله هوشمند منتشر نکرده است. اما آنها فاش کرده‌اند که گلوله EXACTO با «فناوری دید نوری» ساخته شده تا در موقعیت‌های مختلف شبانه‌روز برد بیش‌تری داشته باشند. با توجه به این ویژگی به‌نظر می‌رسد فناوری مذکور شامل ادغام حسگرهای نوری در بخش تاج گلوله و باله‌هایی در انتهای دم آن است تا در صورت نیاز تغییر مسیر گلوله را ممکن کند.
اساسا این بدان معنی است که گلوله با استفاده از حسگرهای نوری خود، هدفی که توسط لیزر مشخص شده را به دقت تنظیم می‌کند و روی آن قفل می‌شود. سپس از طریق باله‌هایی که در بخش انتهایی دم گلوله قرار دارد، می‌توان از آن برای اصلاح مسیر پرواز استفاده کرد. در یک ویدیوی منتشر شده از سوی دارپا، نشان داده شده که چگونه یک گلوله هوشمند EXACTO به نقطه‌ای دیگر نشانه می‌رود و می‌تواند مسیر خود را به شیوه‌ای بسیار سریع در هوا برای اصابت دقیق به هدف مورد نظر تغییر دهد.
این آژانس یک ویدیوی نمایشی دیگر را نیز در کانال یوتیوب خود منتشر کرده که در آن یک تیرانداز باتجربه و یک تازه‌کار مبتدی موفق می‌شوند با استفاده از این گلوله اهداف متحرک را بزنند. این ویدیو نه تنها موفقیت فناوری خود هدایت شونده گلوله هوشمند را نشان می‌دهد، بلکه ادعای آژانس در مورد امکان استفاده از این سیستم توسط افراد بی‌تجربه را نیز تصدیق می‌کند.
دورنمای توسعه گلوله هوشمند
جروم دان، مدیر برنامه دارپا، پس از آزمایش شلیک مستقیم این سیستم روی اهداف متحرک گفت: این نمایش نشان داد که گلوله EXACTO قادر است اهداف متحرک را با دقت بسیار بالایی در بردهای تک‌تیرانداز که با گلوله‌های معمولی غیرقابل دستیابی است، مورد اصابت قرار دهد.
اما مانند هر فناوری دیگری، گلوله‌های هوشمند نیز می‌توانند معایب خود را داشته باشند. اگر این سیستم از یک نشان‌گر لیزری برای علامت‌گذاری اهداف استفاده کند، این امر باعث اطلاع هدف از محل مبدا تیراندازی خواهد شد. علاوه بر آن، این سیستم به منبع تغذیه نسبتا پایدار نیز نیاز داشته و هزینه ایجاد و استقرار آن نیز قابل توجه است.
در سال ۲۰۱۴ اعلام شد که دارپا در حال توسعه یک سیستم EXACTO با وزن تنها ۳۰ کیلوگرم است که منبع تغذیه آن ۱۴ ساعت دوام می‌آورد. بااین‌حال، از آن زمان تاکنون هیچ خبر دیگری در مورد آن شنیده نشده است. با توجه به ماهیت سری این پروژه، فناوری مذکور یا با موفقیت در خدمات نظامی آمریکا ادغام خواهد شد یا به دلیل گرانی یا غیرکاربردی بودن آن، متوقف می‌شود. بااین وجود، با در نظر گرفتن پیامدهای مثبت این فناوری نظامی که می‌تواند ضربه آنی به هدف را تضمین کند، به‌نظر می‌رسد احتمال توسعه آن طی سال‌های آتی بیش‌تر باشد.
۲۲۷۲۲۷