«یک وجب خاک»؛ ترانه اندوه، تهران غمگین

مستندی که از پایبندی به اصول می‌گوید؛

«یک وجب خاک» ساخته نیما مهدیان فیلمی است که نمی‌توان شخصیت اصلی‌اش را از یاد برد و تراژدی جاری در آن را فراموش کرد.

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، محمد حیدری‌پورـ «یک وجب خاک» مدتی پیش در هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت» روی پرده رفت و در حالی که به نظر رسید می‌تواند چند جایزه در اختتامیه این رویداد به دست بیاورد، تنها جایزه ویژه دبیر برای شخصیت اصلی را دریافت کرد.

فیلم نیما مهدیان، این روز‌ها در بخش مستند چهل و سومین  جشنواره فیلم فجر  هم حضور دارد و به نظر می رسد از مدعیان جدی دریافت سیمرغ باشد. فیلم که تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است، با محور قراردادن شخصیت یک زن، لایه‌های مختلفی از مسائل سیاسی و اجتماعی سال‌های اخیر را نقد می‌کند. یک زن، که قاعدتا باید از موقعیتی ویژه برخوردار باشد، از حداقل‌های زندگی بی بهره است. او نه تنها از سوی خانواده مذهبی و سنتی پدرش، بلکه از سوی ناپدری، جفا می‌بیند، همسرش را زود از دست می‌دهد و به تهران وحشی امروز می‌رسد. تهران نامهربانی که آغوشش را برای او و دخترش باز نمی‌کند.

تهرانی که تنهایی این زن جوان شرافتمند و مستقل و سلامت برایش اهمیتی ندارد، زیبایی و جوانی دخترش هم ملاک نیست، همه چیز درآستانه ویرانیست.

 کشف این سوژه اولین موفقیت نیما مهدیان است، فیلمسازی که کوشیده از همه جوانب، شخصیت زن و سرنوشتش را بررسی کند. نقبی به دهه ۶۰ می‌زند، دو قطبی آرمانگرایی و منفعت طلبی را روبروی هم قرار می‌دهد. جایگاه مردسالاری و مظلومیت زن (مادر شخصیت اصلی) را به تصویر می‌کشد و از سال‌ها و دهه‌ها، عبور کرده، از ساختار نهاد‌های حمایتی و اجتماعی و مدنی که غایبند یا حضورشان کمکی به قربانیان ظلم و جفا نکرده، پرده برمی دارد

 فیلم سکانس‌های تاثیرگذار فراوانی دارد، گفتگوی عموی شخصیت اصلی، گفتگوی ناپدری و درد و دل‌های افشاگرانه مادر، قلب تماشاگر را به درد می‌آورند. فیلم نیما مهدیان، نه نخبه پسند و بیهوده ادایی است و نه با تمرکز بر پلشتی ها، دل آزار. فیلم او اندازه نگه می‌دارد و ذات سینمای مستند پرسشگر را به نمایش می‌گذارد. فیلم به درازا نمی‌رسد، مایه‌های داستانی و بازسازی و اغراق ندارد، هول انگیز است، به واسطه آنچه بر زندگی یک زن گذشته و همچنان امیدی به حل بحران نیست. پایان فیلم، تلخی اندوه را بیشتر می‌کند. نمی‌شود تماشاگری «یک وجب خاک» را ببیند و آن را به سادگی فراموش کند. شجاعت فیلمساز در پیدا کردن شخصیت و نمایش حواشی زندگی او قابل توجه است.

«یک وجب خاک» به نقطه عطفی در کارنامه نیما مهدیان تبدیل شده است، برای تماشای فیلم بعدی او مشتاقیم، به این امید که قصه تلخ زن تنها در تهران، خیلی زود روی پرده برود یا در پلتفرم‌ها نمایش داده شود. تا صدای او، به گوش آنان که باید برسد.