تقاضای اعمال ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری در صورت اعتراض شاکی

در خصوص اعمال ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه دادستان به رای اعتراض ننماید، لیکن شاکی به رای اعتراض کند آیا متهم می تواند تقاضای اعمال ماده 442 و تخفیف نماید؟

نظر هیئت عالی

با توجه به فلسفه وجودی ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 که کاهش یک مرحله از دادرسی و تسریع در رسیدگی و قطعیت آراء می باشد مقررات این ماده ناظر به مواردی است که پرونده امر با وجود قابلیت تجدیدنظرخواهی محکوم علیه به لحاظ عدم تجدیدنظرخواهی از سوی دادستان و شاکی خصوصی یا استرداد درخواست تجدیدنظر از سوی نامبردگان، قابلیت طرح در مرجع تجدیدنظر را نداشته باشد، بنابراین در فرض سوال که شاکی خصوصی از حکم صادره محکومیت، تجدیدنظرخواهی نموده است، مورد مطروحه از مصادیق ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 خارج بوده و دادگاه تجدیدنظر، مطابق مقررات رسیدگی و رای لازم را صادر خواهد نمود. بدیهی است که دادگاه تجدیدنظر مطابق ماده 459 قانون فوق الذکر، در صورت استحقاق محکوم علیه، در مجازات وی تخفیف خواهد داد. بنابراین نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان محمدیه استان قزوین، مورد تائید است.

نظر اکثریت

زمانی که شاکی به رای اعتراض می کند اعمال ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری منتفی می شود؛ چرا که فلسفه قانونگذار از اعمال ماده 442 این بوده که پرونده در همان مرحله بدوی قطعی شود و پرونده به دادگاه تجدیدنظر نرود و زمانی که پرونده قرار است به دادگاه تجدید نظر ارسال شود پس اعمال ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری منتفی می باشد.

نظر اقلیت

زمانی که متهم تسلیم به رای شد و دادستان اعتراض نکرد ولی شاکی اعتراض نمود با توجه به اینکه در متن ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری سخنی از اعتراض شاکی به میان نیامده است با عنایت به قاعده تفسیر به نفع متهم دادگاه صادر کننده حکم به تقاضای متهم برای تخفیف رسیدگی کرده و پس از آنکه در مورد متهم اعمال تخفیف نمود پرونده را به دادگاه تجدید نظر ارسال می نماید. مستندات : تفسیر به نفع متهم و اینکه ماده 442 سخنی از اعتراض شاکی به میان نیامده و فقط در مورد اعتراض دادستان بیان داشته که تخفیف منتفی می باشد.

اعمال ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری در مجازات های جایگزین حبس

چنانچه مجازات جایگزین حبس برای محکوم علیه توسط دادگاه بدوی تعیین شده باشد و محکوم علیه پیش از پایان مهلت تجدید نظر خواهی، با رجوع به دادگاه صادر کننده حکم، حق تجدید نظر خواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدید نظر را مسترد نماید و تقاضای تخفیف مجازات کند و دادستان نیز از حکم صادره در خواست تجدید نظر نکرده باشد، آیا تخفیف موضوع ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری در خصوص محکوم علیه اعمال می شود ؟

نظر هیئت عالی

با توجه به اینکه مجازات جایگزین حبس در غیر از موارد موضوع ماده 69 قانون مجازات اسلامی 1392 تابعی از مجازات اصلی است و امکان اجرای مجازات اصلی نیز تحت شرایط مقرر قانونی وجود دارد، تخفیف موضوع ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 ( که با لحاظ اطلاق آن بر کلیه جرایم تعزیری قابل تسری است )؛ هم شامل مجازات اصلی و هم شامل مجازات جایگزین حبس به صورت توامان می گردد.

نظر اکثریت

ماده 442 را در مجازات اصلی اعمال می کنیم ولی در مجازات جایگزین اعمال نمی کنیم و در صورت اعمال ماده 82 قانون مجازات اسلامی 1392 مجازات اصلی با اعمال تخفیف موضوع ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری اعمال می شود، (ماده 442 در حکم سابق توسط دادگاه در مجازات اصلی لحاظ شده است؛ چرا که 1- موارد مذکور در مواد 83 الی 85 قانون مجازات اسلامی مجازات محور هستند و الزامی به کاهش مجازات جایگزین نداریم. 2- مجازات های جایگزین حبس با توجه به اصل فردی کردن مجازات ها تعیین می شوند 3- با توجه به استفاده ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری از لفظ (مجازات) و اینکه مجازات های جایگزین حبس در غالب موارد فاقد ویژگی های مجازات ها هستند ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری در خصوص مجازات های جایگزین حبس اعمال نمی شود.

نظر اقلیت

با توجه به اصل تفسیر به نفع متهم و حداقلی بودن اعمال مجازات ماده 442 قانون آئین دادرسی کیفری در فرض سوال اعمال می شود.