خلاصه کامل کتاب حیوانات شب گرد – اثر جان بانت وکسو

خلاصه کتاب حیوانات شب گرد ( نویسنده جان بانت وکسو )
کتاب حیوانات شب گرد نوشته جان بانت وکسو، خوانندگان را به سفری شگفت انگیز در دنیای مرموز و پرهیاهوی حیواناتی می برد که شب ها به زندگی مشغولند. این اثر به کودکان و نوجوانان کمک می کند تا با جنبه های پنهان طبیعت آشنا شوند و درک عمیق تری از سازگاری های حیرت انگیز موجودات زنده پیدا کنند.
شب، برای بسیاری از ما، زمان استراحت و خواب است. اما در همین ساعات، دنیایی موازی با جنب وجوش فراوان در جریان است؛ دنیایی که قهرمانان آن، حیواناتی هستند که با تاریکی انس گرفته اند و خود را با چالش های آن سازگار کرده اند. کتاب «حیوانات شب گرد» اثر جان بانت وکسو، با ترجمه مهدی رضایی و توسط انتشارات گنجینه دانش نوین، دریچه ای نو به سوی این جهان ناشناخته می گشاید. این کتاب نه تنها به معرفی این موجودات شگفت انگیز می پردازد، بلکه با زبانی شیوا و تصاویری جذاب، به مخاطب جوان کمک می کند تا با رازهای بقا و شگفتی های زندگی شبانه آشنا شود. مطالعه این اثر، تجربه ای هیجان انگیز و آموزنده برای هر کودکی است که در دل خود کنجکاوی برای کشف اسرار طبیعت را پرورش می دهد.
معرفی کامل کتاب حیوانات شب گرد: چرا این کتاب برای کودکان شما ضروری است؟
کتاب حیوانات شب گرد با هدف اصلی بیدار کردن حس کنجکاوی و افزایش آگاهی کودکان درباره تنوع زیستی و اهمیت هر موجود زنده در اکوسیستم به رشته تحریر درآمده است. این کتاب، صرفاً یک مجموعه اطلاعات خشک و بی روح نیست، بلکه دعوتی است به کشف و همدلی با موجوداتی که اغلب از دید ما پنهان هستند. پیام اصلی کتاب، احترام به طبیعت و درک این نکته است که هر بخش از چرخه حیات، چه در روز و چه در شب، ارزش و جایگاه خود را دارد.
این اثر، برای گروه سنی ج (معمولاً ۹ تا ۱۱ سال) طراحی شده است، اما جذابیت آن می تواند دامنه گسترده تری از مخاطبان را نیز در بر گیرد. زبان ساده، روان و قابل فهم کتاب، آن را به گزینه ای ایده آل برای مطالعه مستقل کودکان و یا مطالعه گروهی در کنار والدین و مربیان تبدیل می کند. یکی از نقاط قوت بارز کتاب، مصور و رنگی بودن آن است که به درک بهتر مفاهیم و ماندگاری اطلاعات در ذهن مخاطب کمک شایانی می کند. تصاویری که در تاریکی شب، زندگی حیوانات را به شکلی زنده و پویا به نمایش می گذارند، مخاطب را غرق در دنیای آن ها می کند.
کتاب با سرفصل های جذاب و عناوین هیجان انگیزی همچون پرواز کننده ی «نابینا» که به دنیای شگفت انگیز خفاش ها و سیستم ردیابی صوتی آن ها اشاره دارد، و چشم های تیز که در تاریکی می درخشد که نگاهی عمیق به بینایی خاص جغدها و دیگر شکارچیان شب دارد، خواننده را از همان ابتدا جذب می کند. این عناوین، نه تنها کنجکاوی را برمی انگیزند، بلکه وعده می دهند که محتوای درونی کتاب فراتر از یک معرفی ساده و گذرا خواهد بود و مخاطب را به سفری اکتشافی در زندگی حیوانات شب گرد دعوت می کند. این کتاب، منبعی ارزشمند برای هر خانواده، مدرسه یا مرکزی است که به دنبال تقویت علاقه به علوم طبیعی و حیات وحش در کودکان است.
خلاصه جامع و فصل به فصل کتاب حیوانات شب گرد: پرده برداری از زندگی پنهان
کتاب حیوانات شب گرد خواننده را قدم به قدم به دنیای موجوداتی می برد که چرخه ی زندگی آن ها با ساعات تاریکی گره خورده است. این بخش، به تفصیل به محتوای اصلی کتاب می پردازد و ابعاد مختلف زندگی شبانه این حیوانات را از منظر یک داستان پرداز طبیعی شناس برای مخاطب روایت می کند.
حیوانات شب گرد چه کسانی هستند؟
در قلب این کتاب، تعریف واضح و جذابی از حیوانات شب گرد ارائه می شود. این موجودات، آن هایی هستند که بر خلاف انسان ها و بسیاری از حیوانات دیگر که در طول روز فعالند (روزگردها)، بیشترین فعالیت های خود را از غروب آفتاب تا طلوع دوباره آن انجام می دهند. تصور کنید در حالی که ما غرق در خوابیم، دنیایی پر از حرکت و زندگی در بیرون در جریان است. حیوانات شب گرد، با استفاده از تاریکی و سایه ها، به دنبال غذا می گردند، لانه های خود را می سازند و تعمیر می کنند، آب می نوشند، و از فرزندان کوچک خود مراقبت می کنند. این چرخه حیات، تفاوت کلیدی آن ها با حیوانات روزگرد است که با تابش نور خورشید بیدار می شوند و با غروب آن به استراحت می پردازند. شب گردها با ریتم خاص خود، معمای بقا را در تاریکی حل کرده اند.
رازهای بقا در تاریکی: چرا حیوانات شب گردند؟
شاید این سوال پیش بیاید که چرا برخی از حیوانات زندگی شبانه را انتخاب کرده اند؟ کتاب حیوانات شب گرد به مزایای اصلی این سبک زندگی می پردازد که برای بقای آن ها حیاتی است. یکی از مهم ترین دلایل، فرار از شکارچیان روزگرد است. در پناه تاریکی، بسیاری از شکارچیان بزرگ و قدرتمند روزگرد، کمتر فعالند و این به شب گردها فرصت می دهد تا با امنیت بیشتری به فعالیت بپردازند. به عنوان مثال، بسیاری از پرندگان شکاری مانند عقاب ها و شاهین ها که در روز فعالند، در شب به خواب فرو می روند و این زمان، برای حیوانات کوچکتر شب گرد، مانند موش ها و خرگوش ها، فرصت نفس کشیدن و جستجو برای غذا را فراهم می کند.
مزیت دیگر، به ویژه در مناطق گرمسیری و کویری، خنک نگه داشتن بدن است. گرمای سوزان روز می تواند برای بسیاری از حیوانات خطرناک باشد و باعث از دست دادن آب بدن و گرمازدگی شود. با فعالیت در شب، آن ها از دمای پایین تر بهره می برند و نیاز کمتری به آب دارند. در نهایت، رقابت کمتر برای غذا نیز یکی از دلایل اصلی است. بسیاری از منابع غذایی، در شب نیز در دسترس هستند و حیوانات شب گرد با حذف رقابت با همتایان روزگرد خود، به منابع غذایی بیشتری دسترسی پیدا می کنند. البته، زندگی در شب بی چالش هم نیست؛ شکارچیان شبانه نیز وجود دارند و ناوبری در تاریکی مطلق خود نیازمند سازگاری های خاص است که در ادامه به آن ها می پردازیم.
ابزارهای شگفت انگیز: حواس خارق العاده شبگردها
برای بقا در تاریکی مطلق، حیوانات شب گرد به حواسی بسیار توسعه یافته نیاز دارند که در طول روز کمتر به چشم می آیند. کتاب حیوانات شب گرد به شگفتی های این حواس می پردازد و نشان می دهد چگونه آن ها به این موجودات کمک می کنند تا در دنیای خود موفق باشند.
بینایی: بسیاری از حیوانات شب گرد چشمانی بزرگ تر از حد معمول دارند که می تواند نور بیشتری را جذب کند. شبکیه چشم آن ها حاوی تعداد زیادی سلول های استوانه ای (که مسئول دید در نور کم هستند) و تعداد کمی سلول های مخروطی (مسئول دید رنگی) است. همچنین، بسیاری از آن ها دارای لایه ای بازتابنده به نام تاپتوم لوسیدوم (Tapetum Lucidum) در پشت شبکیه چشم هستند که نور را دوباره به شبکیه بازتاب می دهد و باعث می شود چشمانشان در تاریکی بدرخشد. این سازگاری، حتی کمترین نور موجود را برایشان قابل استفاده می کند و به آن ها اجازه می دهد تا اشیا و حرکت را در تاریکی تشخیص دهند.
شنوایی: حس شنوایی در شب گردها به قدری قوی است که می تواند کوچکترین صداها را نیز تشخیص دهد. برخی از آن ها مانند جغدها، گوش هایی نامتقارن دارند که به آن ها کمک می کند تا منبع صدا را با دقت بسیار بالایی (حتی در حد چند درجه) تشخیص دهند و شکار خود را در تاریکی مطلق پیدا کنند. خفاش ها از سیستم اکولوکیشن (Echolocation) یا پژواک یابی استفاده می کنند؛ آن ها امواج صوتی با فرکانس بالا منتشر می کنند و با دریافت پژواک این امواج، تصویری سه بعدی از محیط اطراف خود، از جمله اندازه، شکل و حرکت شکار، در ذهن خود می سازند. این توانایی، آن ها را به شکارچیان هوایی فوق العاده ای در شب تبدیل کرده است.
بویایی: حس بویایی نیز در بسیاری از شب گردها، به ویژه پستانداران، بسیار پیشرفته است. آن ها از بویایی برای یافتن غذا، تشخیص شکارچیان یا هم نوعان، و مشخص کردن قلمرو خود استفاده می کنند. روباه ها، راکون ها و گورکن ها نمونه هایی از حیواناتی هستند که با حس بویایی قوی خود، در تاریکی به کاوش می پردازند.
لامسه: حس لامسه نیز در حیوانات شب گرد نقش حیاتی دارد. برخی حیوانات مانند گربه ها و راکون ها، سبیل های بسیار حساسی دارند که به آن ها کمک می کند تا با لمس محیط اطراف، از وجود موانع یا طعمه ها مطلع شوند. این سبیل ها نه تنها در یافتن راه، بلکه در شناسایی بافت و شکل اشیا نیز کاربرد دارند. به طور کلی، ترکیب این حواس خارق العاده به شب گردها امکان می دهد تا در تاریکی، به شیوه ای مؤثر و حتی پیچیده تر از حیوانات روزگرد، به زندگی خود ادامه دهند و به این ترتیب، دنیای شب را به قلمرویی پر از شگفتی و سازگاری تبدیل کنند.
دنیای حیوانات شب گرد، نمادی از انعطاف پذیری و سازگاری طبیعت است؛ جایی که تاریکی نه یک محدودیت، بلکه فرصتی برای بقا و شکوفایی است.
نمونه هایی از حیوانات شب گرد در کتاب
کتاب حیوانات شب گرد با پرداختن به جزئیات زندگی برخی از این موجودات، خواننده را با ویژگی های منحصربه فرد آن ها آشنا می کند. هر یک از این حیوانات، با سازگاری های خاص خود، روایتی جذاب از هنر بقا در شب را به نمایش می گذارند.
جوجه تیغی: زره پوش دوست داشتنی شب
جوجه تیغی، یکی از جذاب ترین حیوانات شب گرد است که در این کتاب به تفصیل به آن پرداخته شده است. این موجود کوچک و دوست داشتنی، اغلب در فضای آزاد و در میان بوته زارها، باغ ها و پارک ها لانه می سازد. فعالیت اصلی جوجه تیغی در شب شامل جستجو برای غذاست. آن ها از حشرات، کرم ها، حلزون ها، و حتی میوه های افتاده تغذیه می کنند. اما آنچه جوجه تیغی را منحصر به فرد می کند، مکانیزم دفاعی شگفت انگیز اوست. اگر جوجه تیغی احساس خطر کند، به سرعت خود را به صورت یک توپ کوچک و محکم لوله می کند. در این حالت، تمام بدن او توسط تیغ های تیز و سفتی که روی پشتش قرار دارند، پوشیده می شود. این زره طبیعی، آنقدر موثر است که بیشتر شکارچیان، حتی حیوانات بزرگتر، از شکار او منصرف می شوند و ترجیح می دهند به دنبال طعمه ای آسان تر بروند. این نمایش بی نظیر از خود دفاعی، نشان دهنده هوشمندی و توانایی جوجه تیغی در بقا در محیط های پر خطر است.
خفاش: پرنده نامرئی تاریکی
خفاش ها، تنها پستاندارانی هستند که توانایی پرواز واقعی دارند و نقش آن ها در اکوسیستم شبانه بی بدیل است. این موجودات شگفت انگیز، شهرت خود را مدیون توانایی خارق العاده ای به نام اکولوکیشن هستند. آن ها امواج صوتی با فرکانس بالا تولید می کنند که گوش انسان قادر به شنیدن آن ها نیست. سپس، با گوش های بسیار حساس خود، پژواک این امواج را که از برخورد با اشیا یا حشرات بازمی گردد، دریافت و تحلیل می کنند. این سیستم، به خفاش ها کمک می کند تا در تاریکی مطلق، مسیر خود را پیدا کنند، موانع را تشخیص دهند و با دقت شگفت انگیزی شکار خود (عمدتاً حشرات پرنده) را بیابند. خفاش ها در غارها، سقف خانه ها یا لابه لای برگ درختان آویزان می شوند و در طول روز می خوابند و با فرا رسیدن شب، برای شکار و تغذیه به پرواز درمی آیند. نقش آن ها در کنترل جمعیت حشرات، به ویژه پشه ها، برای انسان ها بسیار سودمند است.
جغد: ارباب خاموش شب
جغدها، با چشمانی نافذ و صورتی پهن که شبیه دیسک است، از نمادهای اصلی شب محسوب می شوند. بینایی آن ها در نور کم فوق العاده است و چشم های ثابتشان باعث می شود برای دیدن اطراف، کل سر خود را تا ۲۷۰ درجه بچرخانند. اما آنچه جغد را به یک شکارچی بی نظیر شبانه تبدیل می کند، حس شنوایی استثنایی و پرواز بی صدا اوست. بال های جغد با پرهای خاصی پوشیده شده اند که اصطکاک هوا را به حداقل می رساند و پروازی کاملاً بی صدا را ممکن می سازد. این ویژگی به آن ها اجازه می دهد تا بدون هشدار دادن به شکار خود، از بالا به آن نزدیک شوند. گوش های نامتقارن جغد نیز به او کمک می کند تا محل دقیق کوچکترین حرکت شکار (مانند یک موش در علفزار) را در تاریکی مطلق تشخیص دهد و با دقت بی نظیری به سمت آن شیرجه بزند. جغدها اغلب لانه خود را در حفره درختان، صخره ها یا ساختمان های متروکه می سازند و در طول روز به استراحت می پردازند.
راکون: دزد کوچولوی نقابدار
راکون ها با ماسک سیاهی که دور چشمانشان دارند و پنجه های بسیار ماهر و چابکشان، از دیگر ساکنان فعال شب هستند. این حیوانات همه چیزخوارند و رژیم غذایی آن ها شامل حشرات، میوه ها، آجیل، تخم پرندگان، و حتی زباله های انسانی است. هوش و کنجکاوی بالای آن ها باعث شده که اغلب در نزدیکی مناطق مسکونی زندگی کنند و به جستجوی غذا بپردازند. پنجه های جلویی راکون ها بسیار شبیه به دست انسان است و به آن ها اجازه می دهد تا اشیا را بگیرند، بچرخانند و حتی در آب شستشو دهند (عادتی که به همین دلیل نام شستشو دهنده را برایشان به ارمغان آورده است). راکون ها نیز در طول روز در پناهگاه هایی مانند حفره درختان یا لانه های متروکه استراحت می کنند و با تاریک شدن هوا، به فعالیت های خود مشغول می شوند. مشاهده راکون ها در شب، تجربه ای جذاب برای کسانی است که به دنیای حیوانات علاقه مندند.
حیوانات شب گرد، هر یک به نوبه خود، داستان های ناگفته ای از هوش، تطبیق پذیری و زیبایی طبیعت را در دل تاریکی روایت می کنند.
مشخصات فنی و ارزش خرید کتاب حیوانات شب گرد
برای والدینی که به دنبال انتخاب آگاهانه برای فرزندان خود هستند، دانستن مشخصات فنی یک کتاب می تواند بسیار مهم باشد. کتاب حیوانات شب گرد با اطلاعات دقیق خود، انتخابی مطمئن و ارزشمند به شمار می آید.
اطلاعات کامل کتاب:
نام کتاب | نویسنده | مترجم | ناشر | سال انتشار (نسخه مورد بررسی) | فرمت | تعداد صفحات (نسخه الکترونیک) | شابک |
---|---|---|---|---|---|---|---|
حیوانات شب گرد | جان بانت وکسو | مهدی رضایی | انتشارات گنجینه دانش نوین | ۱۳۹۶ | PDF (الکترونیک) | ۲۱ صفحه | 978-600-7288-63-4 |
این کتاب با ابعاد مناسب و کیفیت چاپ خوب (در نسخه چاپی) و فرمت کارآمد PDF (در نسخه الکترونیک) ارائه شده است، که مطالعه آن را برای کودکان آسان می کند. تعداد صفحات ۲۱ برای نسخه الکترونیک، نشان دهنده ایجاز و تمرکز بر مفاهیم کلیدی است که از خستگی مخاطب جلوگیری می کند.
مناسب برای چه کسانی و چه کاربردهایی؟
- والدین: برای آموزش مفاهیم زیست شناسی و حیات وحش به کودکان خود در خانه، به ویژه گروه سنی ۹ تا ۱۱ سال.
- مربیان و معلمان: به عنوان منبع کمک آموزشی در کلاس های علوم و محیط زیست، یا برای پروژه های مدرسه ای که نیازمند اطلاعات پایه ای و جذاب درباره حیوانات هستند.
- کودکان و نوجوانان کنجکاو: برای تقویت حس کنجکاوی و علاقه به کشف دنیای اطراف، و آشنایی با موجوداتی که کمتر دیده می شوند.
- کتابخانه های مدارس و عمومی: به عنوان یک منبع ارزشمند در بخش ادبیات کودک و نوجوان و علوم پایه.
این کتاب نه تنها اطلاعات می دهد، بلکه الهام بخش است و می تواند جرقه ای برای علاقه مندی عمیق تر به حیات وحش و محافظت از آن در نسل آینده باشد. با توجه به محتوای غنی و رویکرد آموزشی آن، تهیه این کتاب یک سرمایه گذاری فرهنگی کوچک اما پربار برای کودکان محسوب می شود.
نقد و بررسی: نقاط قوت و تمایز کتاب حیوانات شب گرد
کتاب حیوانات شب گرد از مجموعه آثار آموزشی جان بانت وکسو، به دلیل ویژگی های خاص خود، جایگاه ویژه ای در میان کتاب های علمی برای کودکان دارد. بررسی دقیق تر این اثر، نقاط قوت برجسته ای را آشکار می سازد که آن را از سایر کتاب های مشابه متمایز می کند.
نقاط قوت
- محتوای آموزشی غنی و جذاب: این کتاب نه تنها به معرفی صرف حیوانات شب گرد نمی پردازد، بلکه چرایی و چگونگی زندگی آن ها در تاریکی را نیز بررسی می کند. اطلاعات ارائه شده، از سازگاری های فیزیکی گرفته تا رفتارهای خاص، به گونه ای عمیق و در عین حال قابل فهم بیان می شوند که کنجکاوی طبیعی کودک را برمی انگیزد و او را به کشف بیشتر ترغیب می کند. این عمق، ارزش آموزشی کتاب را به شدت افزایش می دهد.
- زبان ساده، روان و قابل فهم برای گروه سنی هدف: یکی از بزرگترین چالش ها در نوشتن مطالب علمی برای کودکان، حفظ سادگی بدون از دست دادن دقت است. نویسنده و مترجم به خوبی از عهده این کار برآمده اند. جملات کوتاه، واژگان مناسب و لحن روایی، باعث می شود که کودکان گروه سنی ج بتوانند به راحتی با متن ارتباط برقرار کرده و مفاهیم پیچیده را نیز درک کنند. این روانی متن، تجربه خواندن را لذت بخش و بدون خستگی می کند.
- اهمیت تصاویر رنگی و مصور در انتقال مفاهیم: در دنیای امروز که کودکان با محرک های بصری فراوانی روبرو هستند، تصاویر جذاب نقش حیاتی در جذب و ماندگاری اطلاعات دارند. کتاب حیوانات شب گرد با بهره گیری از تصاویر رنگی و باکیفیت، به بهترین شکل ممکن به انتقال مفاهیم کمک می کند. هر تصویر نه تنها زیبایی بصری دارد، بلکه به درک بهتر ویژگی ها و رفتارهای حیوانات شب گرد یاری می رساند و ذهن کودک را فعال تر می کند. مشاهده تصویری از جغد در حال شکار یا خفاش در حال پرواز، به مراتب تاثیرگذارتر از توضیحات صرف است.
- ارزش افزوده کتاب در آموزش مفاهیم اکولوژیکی پایه و تنوع زیستی: فراتر از معرفی صرف حیوانات، این کتاب به طور ضمنی مفاهیم مهمی مانند زنجیره غذایی، تعادل اکولوژیکی و اهمیت تنوع زیستی را آموزش می دهد. کودکان با مطالعه این کتاب درک می کنند که هر موجود زنده ای، حتی آن هایی که در شب فعالند، نقش مهمی در پایداری طبیعت دارند و این یک گام مهم در جهت تربیت نسل آینده دوستدار محیط زیست است.
- رویکرد مثبت کتاب به شب و شکستن کلیشه های رایج: برای بسیاری از کودکان، شب می تواند با ترس و ناشناخته ها همراه باشد. این کتاب با رویکردی مثبت و پژوهش محور، تصویر ترسناک از شب را شکسته و آن را به یک قلمرو پر از زندگی، شگفتی و زیبایی تبدیل می کند. این نگاه تازه، به کودکان کمک می کند تا با ترس های احتمالی خود مواجه شوند و درک کنند که شب نیز بخشی ضروری و پر جنب وجوش از طبیعت است. این رویکرد، نه تنها آموزشی است، بلکه از نظر روانشناختی نیز برای کودکان مفید است.
کتاب حیوانات شب گرد با تلفیق محتوای علمی دقیق، زبان ساده، تصاویر گیرا و رویکردی مثبت به طبیعت، یک انتخاب ایده آل برای هر کودکی است که در دل خود کنجکاوی برای کشف دنیای اطرافش را دارد. این کتاب، تجربه ای فراموش نشدنی از ورود به دنیای پنهان شب را به او هدیه می دهد.
نتیجه گیری: دعوت به کشف دنیای شگفت انگیز شب
کتاب حیوانات شب گرد نوشته جان بانت وکسو، اثری است که فراتر از یک معرفی ساده، خواننده را به عمق دنیای مرموز و پرهیاهوی حیواناتی می برد که شب ها به زندگی مشغولند. این کتاب با روایت گری جذاب و اطلاعات دست اول خود، نه تنها دانش مخاطبان جوان را درباره حیات وحش شبانه افزایش می دهد، بلکه حس کنجکاوی، احترام به طبیعت و درک عمیق تر از سازگاری های موجودات زنده را در آن ها تقویت می کند.
سفری که این کتاب به ما ارائه می دهد، ما را به تماشای جوجه تیغی هایی دعوت می کند که با زره تیغی شان از خود دفاع می کنند، خفاش هایی که با پژواک صدا در تاریکی پرواز می کنند، جغدهایی که با چشمان تیز و پرواز بی صدا شکار می کنند، و راکون هایی که با پنجه های ماهرشان به جستجوی غذا می پردازند. هر فصل از این کتاب، پنجره ای جدید به سوی رازهای بقا در تاریکی می گشاید و به کودکان می آموزد که شب، نه تنها ترسناک نیست، بلکه قلمرویی پر از زندگی و شگفتی های منحصر به فرد است.
توصیه قوی می شود که والدین، مربیان و تمام علاقه مندان به دنیای حیوانات و طبیعت، این اثر ارزشمند را تهیه و مطالعه کنند. این کتاب، نه تنها منبعی عالی برای پروژه های درسی و مطالعات خانگی است، بلکه می تواند جرقه ای برای علاقه مندی پایدار به علوم زیستی و محیط زیست در کودکان باشد. با مطالعه این کتاب، قدم در دنیایی بگذارید که در سکوت شب، پر از هیاهوی زندگی است و به کشف شگفتی های پنهان طبیعت بپردازید. پس از خواندن این کتاب، تجربیات و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید تا این سفر اکتشافی به دنیای حیوانات شب گرد برای همه گسترش یابد.