موارد صدور گواهی عدم امکان سازش

گواهی عدم امکان سازش، سندی حقوقی است که دادگاه خانواده پس از احراز عدم امکان ادامه زندگی مشترک و توافق یا تعیین تکلیف تمامی حقوق مالی و غیرمالی زوجین، صادر می کند و به آن ها اجازه می دهد تا برای ثبت رسمی طلاق اقدام کنند.

جدایی و طلاق، پدیده ای پیچیده و اغلب دشوار است که می تواند ابهامات و نگرانی های فراوانی را برای افراد درگیر به وجود آورد. در نظام حقوقی ایران، یکی از مهم ترین مفاهیم مرتبط با فرآیند طلاق، «گواهی عدم امکان سازش» است. این گواهی، نقش محوری در برخی از انواع طلاق ایفا می کند و درک صحیح آن برای زوجینی که در مسیر جدایی قرار گرفته اند، از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از افراد این گواهی را با حکم طلاق اشتباه می گیرند، در حالی که ماهیت حقوقی و موارد صدور آن ها تفاوت های کلیدی دارد. آگاهی از این تفاوت ها و همچنین مراحل دقیق دریافت این گواهی، می تواند گامی مهم در جهت تصمیم گیری آگاهانه و حفظ حقوق طرفین باشد.

گواهی عدم امکان سازش چیست؟

گواهی عدم امکان سازش در واقع یک تأییدیه رسمی از سوی دادگاه خانواده است که بیانگر این موضوع است که زوجین نتوانسته اند اختلافات خود را حل و فصل کرده و ادامه زندگی مشترک برای آن ها مقدور نیست. این گواهی به معنای وقوع طلاق نیست، بلکه مجوزی است که به زوجین یا یکی از آن ها اجازه می دهد با مراجعه به دفاتر رسمی ثبت طلاق، صیغه طلاق را جاری و آن را ثبت نمایند.

هدف اصلی از صدور این گواهی، قانونی کردن فرآیند جدایی پس از آن است که دادگاه، تمامی تلاش های خود را برای ایجاد سازش بین طرفین به کار گرفته و به این نتیجه رسیده است که صلح و آشتی بین آن ها امکان پذیر نیست. در واقع، این گواهی مسیر را برای ثبت قانونی طلاق هموار می کند و چارچوبی را برای تعیین تکلیف حقوق و تعهدات زوجین پس از جدایی فراهم می آورد.

تمایز گواهی عدم امکان سازش با گواهی عدم سازش شورای حل اختلاف

باید توجه داشت که گواهی عدم امکان سازش که توسط دادگاه خانواده صادر می شود، با گواهی عدم سازشی که ممکن است از سوی شورای حل اختلاف صادر گردد، تفاوت اساسی دارد. گواهی شورای حل اختلاف معمولاً در پرونده هایی با ماهیت ساده تر یا اختلافات کوچک تر صادر می شود و عموماً جنبه ارجاعی به مراجع قضایی بالاتر را دارد. این گواهی، به خودی خود مجوز طلاق نیست و تنها نشان می دهد که تلاش های شورا برای مصالحه بی نتیجه مانده و پرونده به دادگاه صالح ارجاع داده خواهد شد. در مقابل، گواهی عدم امکان سازش دادگاه خانواده، همانطور که بیان شد، مستقیماً به زوجین اجازه ثبت طلاق را می دهد و پس از آن، پرونده مستقیماً به دفترخانه ارجاع می شود تا تشریفات طلاق انجام گیرد.

موارد اصلی صدور گواهی عدم امکان سازش

گواهی عدم امکان سازش در نظام حقوقی ایران، در سه حالت اصلی و رایج صادر می شود که هر یک شرایط و ملاحظات حقوقی خاص خود را دارد. درک دقیق این موارد برای طرفین دعوای طلاق ضروری است تا بتوانند فرآیند حقوقی خود را به درستی هدایت کنند.

طلاق به درخواست زوج (مرد)

وقتی صحبت از طلاق به درخواست مرد می شود، قانون گذار بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، به زوج این حق را داده است که در هر زمانی که بخواهد، همسر خود را طلاق دهد. این حق، اگرچه مطلق به نظر می رسد، اما مشروط به رعایت تشریفات قانونی و پرداخت تمامی حقوق مالی زوجه است. در این حالت، دادگاه به درخواست مرد رسیدگی کرده و پس از احراز عدم امکان سازش، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.

از مهم ترین شرایط صدور گواهی در این حالت، لزوم تعیین تکلیف و پرداخت کامل تمامی حقوق مالی زوجه است. این حقوق شامل مهریه، نفقه ایام عده، اجرت المثل ایام زندگی مشترک و سایر موارد قانونی می شود. دادگاه پیش از صدور گواهی، تکلیف این موارد را مشخص می کند و معمولاً ثبت طلاق منوط به پرداخت یا تعیین نحوه پرداخت این حقوق خواهد بود. حتی در صورتی که مرد توانایی پرداخت نقدی را نداشته باشد، دادگاه می تواند با توجه به شرایط، حکم به اعسار و تقسیط مهریه و سایر حقوق مالی را صادر کند.

طلاق توافقی (به درخواست مشترک زوجین)

یکی از رایج ترین موارد صدور گواهی عدم امکان سازش، در طلاق توافقی است. در این نوع طلاق، زوجین با یکدیگر به توافق کامل برای جدایی می رسند و بر سر تمامی مسائل مربوط به زندگی مشترک و پس از آن، از جمله مهریه، نفقه، حضانت و ملاقات فرزندان، جهیزیه و سایر حقوق مالی و غیرمالی به تفاهم می رسند. این توافق، اساس و بنیان پرونده طلاق توافقی را تشکیل می دهد.

فرآیند طلاق توافقی معمولاً با ثبت دادخواست مشترک توسط زوجین آغاز می شود. در ادامه، زوجین ملزم به شرکت در جلسات مشاوره اجباری در مراکز غربالگری بهزیستی هستند. این جلسات با هدف تلاش برای سازش و حفظ زندگی مشترک برگزار می شود. در صورتی که مشاوران پس از چند جلسه، به عدم امکان سازش و پایداری تصمیم زوجین برای طلاق برسند، گواهی عدم انصراف از طلاق را صادر می کنند. با ارائه این گواهی به دادگاه، قاضی بر اساس توافقات طرفین و در صورتی که آن را مطابق با مصلحت فرزندان (در صورت وجود) و قوانین بیابد، گواهی عدم امکان سازش را صادر خواهد کرد.

طلاق به درخواست زوجه با وکالت در طلاق (حق طلاق)

یکی دیگر از مواردی که منجر به صدور گواهی عدم امکان سازش می شود، زمانی است که زن با استفاده از وکالت در طلاق که از همسر خود دارد، درخواست طلاق می دهد. این وکالت می تواند به صورت بلاعزل و ضمن عقد نکاح یا به موجب سندی رسمی و جداگانه به زن داده شده باشد. در این حالت، زن به جای مرد و با اختیاراتی که از او گرفته است، اقدام به درخواست طلاق می کند.

نکته کلیدی اینجاست که با وجود آنکه زن متقاضی طلاق است، اما از آنجا که به وکالت از مرد اقدام می کند، ماهیت پرونده به سمت یک نوع توافق یا رضایت از سوی مرد سوق پیدا می کند. به همین دلیل، دادگاه در این موارد نیز گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند و نه حکم طلاق. در این شرایط، حقوق مالی زوجه بر اساس شروط مندرج در وکالت نامه یا توافقات جدیدی که بین زوجین صورت می گیرد، تعیین تکلیف خواهد شد. این حالت به زن این امکان را می دهد که حتی بدون رضایت مرد در زمان درخواست طلاق، اقدام به جدایی کرده و حقوق خود را بر اساس آنچه در وکالت نامه یا توافق آمده است، مطالبه کند.

گواهی عدم امکان سازش یک سند حیاتی در فرآیند طلاق است که مسیر قانونی جدایی را هموار می کند و تعیین تکلیف حقوق و تعهدات طرفین را به عهده دادگاه می گذارد.

مراحل گام به گام دریافت گواهی عدم امکان سازش

دریافت گواهی عدم امکان سازش، فرآیندی قانونی و مرحله به مرحله است که نیازمند رعایت تشریفات خاصی است. آشنایی با این مراحل به زوجین کمک می کند تا با آمادگی بیشتری این مسیر را طی کنند.

۱. ثبت دادخواست طلاق

اولین گام برای دریافت گواهی عدم امکان سازش، ثبت دادخواست طلاق است. این دادخواست باید از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسد. در فرم دادخواست، متقاضی باید نوع درخواست خود را به وضوح مشخص کند؛ خواه طلاق به درخواست مرد، طلاق توافقی و یا طلاق به درخواست زوجه با وکالت در طلاق. دقت در انتخاب نوع دادخواست در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که مسیر حقوقی پرونده را تحت تأثیر قرار می دهد.

۲. ارجاع به سامانه تصمیم و مراکز مشاوره خانواده

پس از ثبت دادخواست، بسته به نوع طلاق (به ویژه در طلاق توافقی و در برخی موارد طلاق از سوی مرد و زن)، پرونده به سامانه تصمیم ارجاع داده می شود. این سامانه مسئول ثبت نام، اخذ نوبت و معرفی زوجین به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی است. حضور در جلسات مشاوره اجباری، یکی از شروط اصلی برای ادامه فرآیند طلاق است. هدف این جلسات، تلاش برای حل اختلافات و منصرف کردن زوجین از طلاق، یا حداقل، کمک به آن ها برای دستیابی به توافقی جامع و منطقی در صورت جدایی است.

۳. اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق از مشاوران

پس از اتمام جلسات مشاوره، در صورتی که مشاوران به این نتیجه برسند که سازش میان زوجین امکان پذیر نیست و هر دو طرف (یا طرف درخواست کننده در موارد دیگر) بر تصمیم خود برای طلاق پافشاری می کنند، گواهی عدم انصراف از طلاق را صادر می کنند. این گواهی به دادگاه اعلام می کند که تلاش های مشاوره ای بی نتیجه مانده و فرآیند طلاق باید از طریق مجاری قضایی ادامه یابد.

۴. ارجاع پرونده به دادگاه خانواده و رسیدگی قضایی

با در دست داشتن گواهی عدم انصراف از طلاق، زوجین مجدداً به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست گواهی عدم امکان سازش را ثبت می کنند. سپس پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. در این مرحله، دادگاه به توافقات زوجین (در طلاق توافقی) یا درخواست و دلایل طرف متقاضی (در طلاق از طرف مرد یا زن با وکالت) رسیدگی می کند. دادگاه اطمینان حاصل می کند که تمامی تشریفات قانونی رعایت شده و حقوق مالی و غیرمالی زوجین (مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و …) به درستی تعیین تکلیف شده است.

۵. صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه

پس از طی تمامی مراحل فوق و اطمینان دادگاه از رعایت موازین قانونی و تعیین تکلیف حقوق طرفین، رأی نهایی به صورت گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. این گواهی، مجوز نهایی برای مراجعه به دفترخانه ثبت طلاق و جاری کردن صیغه طلاق است. لازم به ذکر است که متن گواهی شامل جزئیات توافقات یا تصمیمات دادگاه در خصوص حقوق مالی و غیرمالی خواهد بود و دفترخانه بر اساس مندرجات آن، اقدام به ثبت طلاق می کند.

مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش و آثار حقوقی آن

پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، یک بازه زمانی محدود برای استفاده از آن در نظر گرفته می شود. این محدودیت زمانی، جنبه بسیار مهمی دارد و عدم توجه به آن می تواند تبعات حقوقی جدی برای زوجین به دنبال داشته باشد.

مهلت ۳ ماهه و اهمیت آن

مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه است. این مهلت از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی شدن رأی (که معمولاً ۱۰ روز پس از صدور رأی غیرقطعی است و در صورت عدم اعتراض طرفین، رأی قطعی می شود) آغاز می گردد. اهمیت این مهلت در این است که زوجین یا هر یک از آن ها باید ظرف این مدت سه ماهه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق مراجعه کرده و برای ثبت نهایی طلاق اقدام کنند. این بازه زمانی، فرصتی است برای زوجین تا تصمیم نهایی خود را برای جدایی عملی کنند و این فرآیند را به اتمام برسانند.

مسئولیت ارائه گواهی به دفترخانه

مسئولیت ارائه گواهی عدم امکان سازش به دفترخانه و پیگیری ثبت طلاق، با شخصی است که به نفع او گواهی صادر شده است. به عنوان مثال، اگر طلاق به درخواست مرد بوده و گواهی عدم امکان سازش به درخواست او صادر شده باشد، مرد مسئول مراجعه به دفترخانه است. در طلاق توافقی، هر یک از زوجین می توانند به دفترخانه مراجعه کرده و اقدام به ثبت طلاق نمایند، زیرا گواهی به نفع هر دو صادر شده است. در مواردی که زوجه با وکالت در طلاق اقدام کرده است، او مسئول پیگیری و ارائه گواهی به دفترخانه خواهد بود.

پیامدهای عدم مراجعه در مهلت مقرر

اگر زوجین یا طرف مسئول، در مهلت سه ماهه مقرر به دفترخانه ثبت طلاق مراجعه نکنند، گواهی عدم امکان سازش اعتبار خود را از دست می دهد و خود به خود باطل می شود. در چنین شرایطی، اگر زوجین هنوز تصمیم به جدایی و ثبت طلاق داشته باشند، چاره ای جز شروع مجدد تمامی مراحل از ابتدا نخواهند داشت. این به معنای ثبت مجدد دادخواست، طی کردن دوباره جلسات مشاوره، و دریافت گواهی عدم امکان سازش جدید از دادگاه است که علاوه بر اتلاف وقت، می تواند هزینه های حقوقی جدیدی را نیز به همراه داشته باشد. بنابراین، رعایت دقیق این مهلت قانونی، امری حیاتی در فرآیند طلاق است.

تعیین تکلیف حقوق مالی و غیرمالی در گواهی عدم امکان سازش

یکی از مهم ترین بخش های فرآیند صدور گواهی عدم امکان سازش، تعیین تکلیف دقیق و شفاف تمامی حقوق مالی و غیرمالی زوجین است. این حقوق، پایه و اساس توافقات یا تصمیمات دادگاه را تشکیل می دهند و در متن گواهی به صورت صریح درج می شوند.

مهریه

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، در هر یک از انواع طلاق که به صدور گواهی عدم امکان سازش منجر می شود، به شکل متفاوتی تعیین تکلیف می گردد:

1. در طلاق از طرف مرد: در این حالت، مرد مکلف به پرداخت کامل مهریه است. دادگاه در متن گواهی، میزان مهریه و نحوه پرداخت آن را مشخص می کند. این پرداخت می تواند به صورت نقدی، اقساطی یا با قبول اعسار مرد و جدول بندی پرداخت صورت گیرد. ثبت طلاق در این حالت معمولاً منوط به پرداخت یا تعیین تکلیف کامل مهریه است، مگر اینکه زن رضایت دهد بدون دریافت مهریه، طلاق ثبت شود.
2. در طلاق توافقی: تعیین تکلیف مهریه در این نوع طلاق، کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. زن می تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند، بخشی از آن را ببخشد (بذل مهریه) یا حتی تمامی آن را در قبال انجام طلاق بذل نماید. هر توافقی که بین زوجین صورت گیرد، در متن گواهی عدم امکان سازش درج و لازم الاجرا خواهد بود.
3. در طلاق با وکالت در طلاق: در این مورد، تعیین تکلیف مهریه بر اساس شروطی که در وکالت نامه طلاق قید شده است، صورت می گیرد. ممکن است در وکالت نامه شرط شده باشد که زن در ازای اجرای حق طلاق، بخشی یا تمامی مهریه خود را ببخشد، یا اینکه هیچ بخششی صورت نگیرد و زن کماکان حق دریافت کامل مهریه را داشته باشد. همچنین ممکن است زوجین در زمان اقدام برای طلاق، توافق جدیدی بر سر مهریه داشته باشند که در این صورت، آن توافق مبنا قرار می گیرد.

نفقه (ایام عده و معوقه)، اجرت المثل، حضانت و ملاقات فرزندان، جهیزیه

علاوه بر مهریه، دادگاه موظف است تکلیف سایر حقوق مالی و غیرمالی را نیز در گواهی عدم امکان سازش به طور کامل مشخص کند:

• نفقه: نفقه شامل نفقه ایام گذشته (معوقه) و نفقه ایام عده می شود. دادگاه میزان و نحوه پرداخت نفقه را تعیین می کند. در طلاق توافقی، زوجین بر سر آن توافق می کنند.
• اجرت المثل: اجرت المثل بابت کارهایی است که زن در طول زندگی مشترک و به دستور مرد انجام داده است و قصد تبرع (رایگان انجام دادن) نداشته است. دادگاه این مورد را نیز بررسی و تعیین تکلیف می کند.
• حضانت و ملاقات فرزندان: در صورت وجود فرزند مشترک، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل، حضانت او را به یکی از والدین واگذار می کند و نحوه ملاقات والد دیگر با فرزند را نیز به دقت تعیین می نماید. این موارد در گواهی عدم امکان سازش به تفصیل ذکر می شوند. در طلاق توافقی، والدین می توانند بر سر حضانت و ملاقات توافق کنند که دادگاه آن را تأیید می کند.
• جهیزیه: تکلیف جهیزیه نیز از مواردی است که باید تعیین شود. دادگاه نحوه استرداد یا تعیین تکلیف آن را مشخص می کند. معمولاً جهیزیه متعلق به زوجه است و او حق استرداد آن را دارد.

لذا، گواهی عدم امکان سازش، سندی جامع است که تمامی این حقوق را در بر می گیرد و چارچوبی مشخص برای جدایی قانونی و عادلانه فراهم می آورد.

امکان اعتراض به گواهی عدم امکان سازش

یکی از سؤالات رایج در خصوص گواهی عدم امکان سازش، امکان اعتراض به آن است. به طور کلی، با توجه به ماهیت این گواهی و شرایط صدور آن، امکان اعتراض به آن به صورت معمول وجود ندارد.

عدم امکان اعتراض به دلیل ماهیت توافقی یا رضایت بخش

اصولاً گواهی عدم امکان سازش در مواردی صادر می شود که یا زوجین به صورت توافقی و با رضایت کامل بر سر جدایی و تمامی حقوق مالی و غیرمالی به تفاهم رسیده اند (طلاق توافقی)، یا مرد با استفاده از حق قانونی خود اقدام به طلاق کرده است که در این صورت نیز با رعایت حقوق زن و تعیین تکلیف آن ها، گواهی صادر می شود. حتی در طلاق با وکالت در طلاق، زوجه به وکالت از زوج اقدام می کند که این نیز به نوعی رضایت تلقی می شود. به همین دلیل، ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نیز بر لزوم تعیین تکلیف تمامی حقوق در ضمن رأی طلاق تأکید دارد.

وقتی طرفین یا یکی از آن ها با آگاهی و رضایت کامل در فرآیند شرکت کرده و مفاد گواهی بر اساس توافق یا موازین قانونی و با حضور آن ها تعیین شده است، دلیلی برای اعتراض باقی نمی ماند. فرض بر این است که افراد در کمال اختیار و آگاهی، به توافق رسیده اند یا حقوق قانونی مشخص شده را پذیرفته اند.

موارد استثنایی و چالش های احتمالی

با این حال، ممکن است در موارد بسیار استثنایی و چالش برانگیز، امکان اعتراض یا طرح دعوای جدید وجود داشته باشد. این موارد می تواند شامل:

• عدم رعایت تشریفات قانونی: مثلاً اگر در فرآیند صدور گواهی، حقوق یکی از طرفین نادیده گرفته شده باشد یا تشریفات ضروری (مانند حضور در جلسات مشاوره) به درستی انجام نشده باشد.
• تزویر یا تدلیس: در صورتی که ثابت شود یکی از طرفین با تزویر یا فریب دیگری، به توافق یا صدور گواهی منجر شده است.
• اشتباه فاحش در محاسبات یا تعیین حقوق: اگر اشتباه واضح و فاحشی در تعیین میزان حقوق مالی صورت گرفته باشد.

در چنین شرایطی، اعتراض به معنای متعارف (مثلاً تجدیدنظرخواهی) به خود گواهی ممکن نباشد، اما می توان با طرح دعوای حقوقی مستقل، نسبت به ابطال گواهی یا مطالبه حقوق تضییع شده اقدام کرد. این امر مستلزم اثبات ادعا در دادگاه صالح است و فرآیند حقوقی خاص خود را دارد. بنابراین، عموماً توصیه می شود که زوجین با دقت و آگاهی کامل نسبت به توافقات و مفاد گواهی اقدام کنند تا از بروز چالش های حقوقی بعدی جلوگیری شود.

تفاوت های کلیدی: گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق

درک تفاوت بین «گواهی عدم امکان سازش» و «حکم طلاق» برای هر فردی که با مسائل طلاق درگیر است، بسیار حیاتی است. اگرچه هر دو از سوی دادگاه خانواده صادر می شوند و به جدایی زوجین مربوط هستند، اما در ماهیت، موارد صدور، مدت اعتبار و نحوه رسیدگی دادگاه، تفاوت های اساسی دارند. این تفاوت ها اغلب منشأ سردرگمی برای زوجین و حتی برخی از کارآموزان حقوقی است.

ماهیت حقوقی

گواهی عدم امکان سازش: این سند، صرفاً یک «اجازه» یا «مجوز» برای طلاق است. دادگاه با صدور آن، تأیید می کند که تلاش ها برای سازش بی نتیجه مانده و زوجین می توانند به دفترخانه مراجعه و طلاق را ثبت کنند. به عبارت دیگر، گواهی خود به معنای وقوع طلاق نیست، بلکه صرفاً مرحله ای قبل از آن است.

حکم طلاق: حکم طلاق، یک «دستور قضایی» به وقوع طلاق است. این حکم مستقیماً طلاق را صادر می کند و عموماً در مواردی به کار می رود که یکی از زوجین، به ویژه زن، بر اساس دلایل موجه قانونی (مانند عسر و حرج یا شروط ضمن عقد) درخواست طلاق داده و دادگاه پس از بررسی، حق او را برای طلاق محرز می داند و مرد را ملزم به طلاق می کند.

موارد صدور

گواهی عدم امکان سازش در چه مواردی صادر می شود؟ همانطور که پیشتر نیز به تفصیل توضیح داده شد، این گواهی در سه حالت اصلی صادر می شود:

• طلاق به درخواست زوج (مرد).
• طلاق توافقی (به درخواست مشترک زوجین).
• طلاق به درخواست زوجه با وکالت در طلاق (حق طلاق).

حکم طلاق در چه مواردی صادر می شود؟ حکم طلاق در مواردی صادر می شود که دادگاه به ماهیت دعوا ورود کرده و پس از احراز شرایط قانونی، حکم به طلاق می دهد. این موارد عمدتاً شامل:

• طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج (مانند سوء رفتار زوج، ترک زندگی، اعتیاد، زندان و…).
• طلاق به درخواست زوجه به دلیل نقض شروط ضمن عقد نکاح توسط زوج.
• طلاق به دلیل غیبت مفقودالاثر بودن زوج.
• طلاق به دلیل عدم تمکین زوج (در صورت احراز شرایط).

مدت اعتبار

گواهی عدم امکان سازش: مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ ابلاغ یا قطعی شدن رأی است. در صورت عدم مراجعه به دفترخانه در این مهلت، گواهی باطل می شود.

حکم طلاق: مدت اعتبار حکم طلاق، شش ماه از تاریخ ابلاغ یا قطعی شدن رأی است. این مهلت دو برابر مدت اعتبار گواهی است.

نحوه رسیدگی دادگاه

گواهی عدم امکان سازش: در صدور گواهی عدم امکان سازش، دادگاه عمدتاً بر روی احراز عدم امکان سازش و تأیید توافقات (در طلاق توافقی) یا بررسی رعایت حقوق زوجه (در طلاق از طرف مرد) تمرکز می کند و کمتر به ماهیت دلایل دعوا ورود ماهیتی پیدا می کند.

حکم طلاق: در صدور حکم طلاق، دادگاه به ماهیت دعوا ورود کرده، دلایل و مستندات خواهان (زوجه) را به دقت بررسی می کند و پس از احراز صحت ادعاها و اثبات شرایط قانونی، حکم به جدایی می دهد. در این موارد، قاضی به جزئیات بیشتری از زندگی مشترک و دلایل مطرح شده توسط زن رسیدگی می کند.

---

ویژگی	گواهی عدم امکان سازش	حکم طلاق
ماهیت حقوقی	اجازه یا مجوز برای ثبت طلاق	دستور قضایی به وقوع طلاق
موارد صدور	طلاق به درخواست مرد، طلاق توافقی، طلاق به درخواست زن با وکالت در طلاق	طلاق به درخواست زن به دلیل عسر و حرج، نقض شروط ضمن عقد، غیبت زوج و …
مدت اعتبار	سه ماه از تاریخ ابلاغ یا قطعی شدن رأی	شش ماه از تاریخ ابلاغ یا قطعی شدن رأی
نحوه رسیدگی دادگاه	تمرکز بر احراز عدم سازش و تعیین تکلیف حقوق، کمتر ورود به ماهیت دعوا	ورود ماهیتی به دلایل دعوا و بررسی مستندات خواهان

---

نمونه گواهی عدم امکان سازش

برای درک بهتر ساختار و محتوای یک گواهی عدم امکان سازش، در ادامه یک نمونه استاندارد از این سند قضایی ارائه شده است. این نمونه شامل بخش های کلیدی است که دادگاه پس از طی مراحل قانونی و احراز عدم سازش، آن ها را در گواهی خود درج می کند.

بسمه تعالی

كلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]
شماره دادنامه: [شماره دادنامه]
تاریخ صدور: [تاریخ صدور دادنامه]
شعبه صادرکننده: [نام شعبه دادگاه عمومی/خانواده]

در تاریخ [تاریخ برگزاری جلسه دادگاه] در وقت فوق العاده، شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/خانواده [نام شهر] به تصدی امضاکننده ذیل تشکیل است.

زوجین به نام های:
آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، فرزند [نام پدر زوج]، دارای شماره شناسنامه [شماره شناسنامه زوج]، صادره از [محل صدور شناسنامه زوج]، کدملی [کدملی زوج]،
و خانم [نام و نام خانوادگی زوجه]، فرزند [نام پدر زوجه]، دارای شماره شناسنامه [شماره شناسنامه زوجه]، صادره از [محل صدور شناسنامه زوجه]، کدملی [کدملی زوجه]،
هر دو با اقامتگاه مشترک/جداگانه [آدرس اقامتگاه]،
بر اساس دادخواست تقدیمی خود/خواهان مبنی بر عدم امکان سازش، به این دادگاه مراجعه نموده اند.

دادگاه با دعوت از زوجین و استماع اظهارات ایشان و همچنین مساعی و کوشش لازم جهت حصول سازش و ادامه زندگی مشترک زناشویی، نظر به اینکه تمامی تلاش های دادگاه و همچنین مشاوران مرکز غربالگری/مشاوره خانواده [در صورت ارجاع به مشاوره] برای ایجاد صلح و سازش بین طرفین موثر واقع نگردید و اراده زوجین/خواهان بر طلاق استوار است؛
به استناد ماده واحده مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام (قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق) و نیز مستنداً به آیین نامه اجرایی مصوب قوه قضاییه و با اعلام ختم دادرسی، به شرح ذیل مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می گردد:

در خصوص توافق/درخواست زوجین به اسامی فوق و نیز با توجه به نظریه مشاوران اختصاصی/هیئت داوری [در صورت وجود]، مبنی بر عدم امکان سازش زوجین، اجازه داده می شود تا با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق در حوزه قضایی، به شرح توافقات/تصمیمات ذیل اقدام به ایقاع طلاق از نوع [نوع طلاق: بائن خلع/بائن رجعی/رجعی] نمایند.

موارد توافق/تصمیمات دادگاه به شرح زیر است:
1.  مهریه: [میزان مهریه و نحوه پرداخت آن، مثلاً: تعداد سکه/میزان وجه، نقدی/اقساطی، و تعیین تکلیف بذل یا بخشش مهریه در صورت وجود.]
2.  نفقه ایام عده: [تعیین میزان نفقه ایام عده و نحوه پرداخت آن.]
3.  نفقه معوقه: [تعیین تکلیف نفقه معوقه در صورت وجود.]
4.  اجرت المثل ایام زندگی مشترک: [میزان و نحوه پرداخت اجرت المثل.]
5.  حضانت فرزندان مشترک: [نام و مشخصات فرزندان و تعیین تکلیف حضانت آن ها به [نام والد حضانت کننده] تا سن قانونی (هفت سال/بلوغ) و پس از آن، به توافق/تصمیم دادگاه.]
6.  نحوه ملاقات فرزندان: [تعیین دقیق زمان، مکان و چگونگی ملاقات والد غیرحضانت کننده با فرزندان، مثلاً: هفته ای یک روز/ماهی دو روز، در منزل والد/در فضای عمومی.]
7.  جهیزیه: [تعیین تکلیف استرداد جهیزیه به زوجه یا توافقات دیگر در این خصوص.]
8.  شرط تنصیف اموال: [در صورت وجود و احراز شرایط، تعیین تکلیف نصف اموال کسب شده در طول زندگی مشترک.]
9.  سایر حقوق و توافقات: [هرگونه توافق یا تعیین تکلیف دیگر مانند حق سرپرستی فرزند، مسکن مشترک و...]

این گواهی به مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ یا قطعیت آن اعتبار دارد. پس از انقضای مدت مذکور، اعتبار این گواهی ساقط می گردد و ثبت طلاق امکان پذیر نخواهد بود، مگر با تجدید فرآیند.

رئیس شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/خانواده [نام شهر]
[محل امضاء و مهر دادگاه]

توضیح هر بخش از این نمونه گواهی کمک می کند تا زوجین و افراد علاقه مند، با اجزای اصلی آن آشنا شوند. این گواهی، سندی رسمی است که پس از صدور، تمامی توافقات و تعیین تکلیف حقوق را در خود جای داده و مبنای عمل دفترخانه ثبت طلاق قرار می گیرد.

نتیجه گیری

در نهایت، گواهی عدم امکان سازش در نظام حقوقی ایران، سندی مهم و تعیین کننده در مسیر جدایی زوجین است. این گواهی، نه یک حکم طلاق، بلکه مجوزی برای ثبت رسمی طلاق پس از احراز عدم امکان ادامه زندگی مشترک توسط دادگاه است. موارد صدور آن شامل طلاق به درخواست مرد، طلاق توافقی و طلاق به درخواست زوجه با وکالت در طلاق می شود که هر یک تشریفات و ملاحظات حقوقی خاص خود را دارند.

درک صحیح از مراحل گام به گام دریافت این گواهی، از ثبت دادخواست تا ارجاع به مشاوره و در نهایت صدور توسط دادگاه، برای زوجین حیاتی است. همچنین، آگاهی از مدت اعتبار سه ماهه این گواهی و پیامدهای عدم مراجعه به موقع به دفترخانه، می تواند از اتلاف وقت و انرژی در آینده جلوگیری کند. مهم تر از همه، تعیین تکلیف دقیق و جامع حقوق مالی و غیرمالی از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و جهیزیه در متن گواهی، تضمین کننده رعایت عدالت و حفظ حقوق هر دو طرف است.

تفاوت های آشکار گواهی عدم امکان سازش با حکم طلاق در ماهیت، موارد صدور و مدت اعتبار، اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی را بیش از پیش نمایان می سازد. در این فرآیند دشوار، کمک گرفتن از یک وکیل دادگستری متخصص در امور خانواده، می تواند راهنمایی ارزشمند باشد تا تمامی مراحل به درستی طی شده و حقوق هیچ یک از طرفین تضییع نگردد.