تفاوت کنتاکتور با رله در چیست؟ مزایا و معایب هرکدام

کنتاکتور چیست؟ انواع کنتاکتور و بررسی مزایا و معایب و تفاوت های هر کدام

کنتاکتور کلید الکترومغناطیسی برای قطع و وصل مدار قدرت است که بیشترین استفاده را در برق صنعتی دارد. برای قطع و وصل این کلید، نیاز به مدار فرمان الکتریکی دارد. در روشن و خاموش کردن تجهیزاتی مانند الکتروموتور، انواع ترانسفورماتور و… کنتاکتور بالاترین استفاده را دارد.

ساختار کنتاکتور

کنتاکتور بطور معمول از سه قسمت تشکیل شده است

1. بوبین (آهنربای الکتریکی)
2. قاب (محفظه)
3. کنتاکت (تیغه)

بوبین

این قسمت روی هسته الکترومغناطیسی بسته شده و مانند یک آهنربای الکتریکی عمل می کند و نیروی مورد نیاز برای اتصال فیزیکی کنتاکت های هادی الکتریسیته فراهم می کند. که خود نیز از دو قسمت تشکیل شده یک بخش ثابت و دیگری متحرک است که یک فنر میان این دو قسمت قرار دارد. لذا امکان بازگشت فنر بوجود آمده است.

 قاب

مانند اکثر قاب ها برای محافظت استفاده می گردد در اینجا از قسمت های داخلی را محافظت می کند. و غالباً از جنس سرامیک و نایلون 6 ، ساخته شده اند که عملکرد آن ها حفاظت از  تیغه ها و سیم پیچ کنتاکتورها در برابر آلودگی های گرد و غبار یا روغن است.

کنتاکت (تیغه)

این یک قسمت بسیار مهم در کنتاکتور است چرا که کل جریان از این بخش عبور می کند. تیغه در کنتاکتورها خود به دو قسمت تقسیم می گردد

1. تیغه های قدرت و تیغه های فرمان.
2. با هر استارت بوبین کنتاکتور، وظیفه هدایت جریان در مدارهای قدرت، برعهده تیغه های قدرت کنتاکتور است.

تیغه فرمان برای استفاده در مدار فرمان به کار برده می شود. این کلیدها معمولا به دو شکل، یک سوئیچ باز و دیگری سوئیچ بسته در کنار کنتاکتور قرار داده شده اند. و پس از هر بار استارت بوبین از وضعیت معمول سوئیچ بسته به وضعیت معمول سوئیچ باز تغییر حالت می دهند. و پس از استپ شدن بوبین کنتاکتور مجدداً به وضعیت سوئیچ بسته باز می گردند.

عملکرد کنتاکتور

هنگامی که جریان برق وارد سیم پیچی الکترومغناطیسی می گردد، یک میدان الکترومغناطیسی تولید می شود. ساختار کنتاکتور طوری است که، کنتاکت متحرک کنتاکتور به بوبین آهنربا متصل می گردد.سپس میدان الکترومغناطیسی حاصل از جریان الکتریکی باعث حرکت بوبین شده و آنرا به سمت تیغه های ثابت منتقل می کند. نیروی فنر کمتر از نیروی تولید شده توسط سیم پیچ بوده و تا وقتی که انرژی سیم پیچ تخلیه نگردد، هر دو کنتاکت در این موقعیت باقی خواهند ماند. پس از تخلیه جریان برق در سیم پیچ، نیروی الکترومغناطیسی صفر شده و بوبین به دلیل نیروی فنر به عقب و حالت نرمال بر می گردد.

تغذیه بوبین کنتاکتورها در غالب ولتاژ DC یا AC میتواند نسبت به نوع درخواست کاربردی متفاوت داشته باشد. باید در نظر داشت در اکثر مواقع بوبین هایی مورد استفاده قرار می گیرند که هر دو ولتاژ را قبول می کنند. کنتاکتور ها معمولاً از طریق میزان جریان الکتریسیته و پتانسیلی که در بار مصرف می شود، انتخاب می‌شوند. برای تشخیص باز یا بسته بودن کنتاکت ها، از اهم متر میتوان استفاده می شود. ( اهم متر را بین کنتاکت های ورودی و خروجی متصل کرده و اگر چنانچه اندازه گیری انجام شده بی نهایت باشد، تیغه خاموش و چنانچه صفر باشد، تیغه کنتاکتور روشن است.

سوئیچ تیغه چاقویی

کنتاکتور های تیغه چاقویی برای روشن و خاموش کردن در موتورهای برقی استفاده می شوند. که فقط بصورت دستی فعال می شوند ، لذا اتصال و قطع سریع ندارند. و دارای استهلاک بالایی در مدت زمان کوتاه هستند.  از معایب این مدل می شود به عبور جریان بار کامل از کنتاکت ها که برای موتور های بزرگ، جریان بار کامل بسیار زیاد است اشاره نمود. در این حالت، مشکل ایجاد قوس بین کنتاکت ها شکل می گیرد و خاموش کردن آن دشوار است. مشکل دوم این کنتاکتور ها اتلاف توان می باشد. زیرا جریان زیاد بوده و مقدار زیادی از انرژی توسط کنتاکت ها تلف می شود. به علت مشکلات و خطرات کاری، از این کنتاکتور ها کمتر استفاده می شود.

کنتاکتورهای دستی (کنتاکتورهای دو تکه)

کنتاکتور های دستی امکان کار در یک فضای کوچک تر با جریان بیشتر را دارند. این مدل اتصال را تقسیم و دو مجموعه از کنتاکت ایجاد می کنند. از معایب شان این است که نمی توان با ریموت کنترل شان کرد و باید به صورت دستی توسط اپراتور هدایت شوند.

 کنتاکتورهای مغناطیسی

از پیشرفته ترین کنتاکتور های نسل جدید هستند. کنتاکتورهای الکترومغناطیسی کاملاً اتوماتیک یوده و در نتیجه عملکرد این کنتاکتور ها در مقایسه با کنتاکتور های دستی بی خطر است. بیشترین کاربرد را این کنتاکتور ها در صنعت دارند. کنتاکتورهای مغناطیسی به جهت عملکرد الکترو مکانیکی، جریان الکتریسیته بسیار کمتری نیاز دارند.

 تفاوت بین کنتاکتور و رله

• کنتاکتورها برای کلید زنی در ولتاژ های بالا بکار برده می شود و رله ها در کلید زنی ولتاژ های پایین مورد استفاده قرار می گیرد.
• کنتاکتور نسبت به بزرگ تر است.
• نگهداری و تعمیرات کنتاکتور راحت تر است، در صورتی که رله را هر فنی کار برقی نمی‌تواند تعمیر کند.
• کلید زنی کنتاکتور در مقایسه با رله در زمان بیشتری اتفاق می افتد.

کاربرد کنتاکتورها

• در اتوماسیون چراغ ها و نیز برای مصارف روشنایی صنعتی، تجاری و مسکونی استفاده می شوند. سوئیچ هایی که در این نوع کاربرد ها استفاده می شوند از نوع لچ بوده که هردو نوع سوئیچ باز و سوئیچ بسته را پوشش می دهند.
• کنتاکتور های تک پل برای کار با بار 12 ولت DC در خودرو استفاده می شوند.
• کاربرد کنتاکتورهای مدار شکن، در صنایع برای بالا بردن ایمنی عملکرد بار می باشد. و از آن ها برای جابه جایی سریع بار استفاده می شود.

تست و سیم بندی در کنتاکتور

به سه روش قایل انجام است. آزمایش بخش فرمان، قدرت و بی برقی. این مراحل را برای انجام تست های نهایی انجام دهید:

• قطع مدار قدرت و فرمان و همچنین عدم اتصال تجهیزاتی مثل الکتروموتور به کنتاکتور
• اطمینان از نصب درست، عملکرد مکانیکی، اینترلاک ها، لوازم جانبی و غیره به کنتاکتور
• کنترل صحت مدار فرمان و قدرت در بی برقی با توجه به رنگ سیم ها، رنگ شینه ها، لیبل ها و استفاده از اهم متر
• مطابقت دادن ولتاژ بوبین با ولتاژ مدار فرمان و اطمینان از درست بودن اتصال در ترمینال ها
• نحوه ی قرارگیری و کنترل اتصال آن اگر از میراکننده ی ولتاژ بوبین استفاده شده است.
•  اطمینان از صحت عملکرد مدار فرمان و سپس وصل تغذیه ی مدار قدرت
• با استفاده از اهم متر، توالی سنج و دیپر ابزار ها مکان استقرار فازها و درستی نقشه قدرت بررسی گردد.
• در زمان خاموشی تجهیزات، تست کامل بار به کنتاکتور متصل شود.
• پس از مطمئن شدن از اینکه که کسی روی تجهیزات دیگر کار نمی کند و این که راه اندازی بار مشکلی در تاسیسات ایجاد نخواهد کرد، مدار فرمان و قدرت را راه اندازی کنید.
• تجهیزات کنترلی و حفاظتی مانند تایمرها، بی متال را تنظیم و سیستم را خاموش نمائید.

انواع کنتاکتورها

موارد استفاده و کاربرد ها	استاندارد و طبقه بندی کنتاکتور	نوع جریان
بار اهمی-بار غیراهمی یا بار اندکتیویته ی ضعف، برقی با ضریب توان حدود	AC1	AC
برای راه اندازی موتورهای آسنکرون روتور سیم پیچی، بدون ترمز جریان مخالف، جریان راه اندازی بستگی به مقاومت مدار روتور دارد.	AC2	AC
برای راه ا اندازی موتور های آسنکرون روتور سیم پیچی با ترمز جریان مخالف	AC2	AC
برای راه ا اندازی موتور های آسنکرون روتور قفسه ای، هنگام قطع، جریان نامی از تیغه ها ی کنتاکتور عبور می کند تحمل جریان راه اندازی 5 تا 7 برابر جریان نامی	AC3	AC
برای راه ا اندازی موتور های آسنکرون روتور قفسه ای،به کار بردن ترمز جریان مخالف تغییر جهت گردش الکتروموتور روتور قفسه ای، تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندک	AC4	AC
کنتاکتور خازنی	AC6	AC
کنتاکتور کمکی، کنتاکتور فرمان بدون داشتن کنتاکت قدرت (کوپل مغناطیسی)، استفاده در قسمت مدار فرمان	AC11	AC
بار اهمی، بار غیر اندوکتیو یا بار اندکتیویته ی ضعیف، گرمکن برقی	DC1	DC
راه اندازی موتور شنت، قطع کردن موتور هنگام کار	DC2	DC
برای راه اندازی موتور شنت با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندک -مدارترمز	DC3	DC
راه اندازی موتور سری، قطع موتور هنگام کار	DC4	DC
راه اندازی موتور سری با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد، در فواصل زمانی اندک، تغییر جهت گردش موتور، مدار ترمز	DC5	DC
کنتاکتور کمکی، کنتاکتور فرمان، کوپل مغناطیسی	DC11	DC

در پایان اگر در فروش قطعات الکتریکی، خدمات امور برق خانگی و یا صنعتی فعالیت و یا نیاز به خرید این کالا و دریافت خدمات از این صنعت را دارید. به شما پیشنهاد می کنیم وارد شده تا از بی نظیر ترین پلتفرم آنلاین کسب و کار تامین مواد و کالا بصورت رایگان استفاده نمائید.

منبع : بابا ادیسون