چرا رشته مهندسی پر طرفدار است؟/رشته پر طرفدار اما بدون بازار کار
اگر در تاریخ جست و جوش کنیم رد پایش را در ریشه های تمدن ایران می یابیم. «مهندسی» از جمله واژه هایی است که در زبان فارسی برگرفته شده از برگردان معنای خودش در عربی است و قدمتی بسیار طولانی تر نسبت به معادل انگلیسی خود یعنی (Engineering) دارد. صدایش که می کنی «مهندس» لبخند ملیحی می زند و سرش را بر می گرداند. چشمانش برق می زند وقتی واژه مهندس را می شنود. کلاه زرد رنگ کوچکی دارد که همیشه روی سرش می گذارد و کیف ابزار کوچکی دارد که پر از پیچ و مهره است. کاغذ و یک قلم دارد و مدام ادای پدرش را در می‌آورد. کاغذ را روی زمین پهن می کند و با مدادهای رنگیش روی کاغذ خط می کشد. هرچند او راه زیادی تا مهندس شدن پیش رو دارد اما از همین کوچکی انگار شغلش را انتخاب کرده است.
این تنها داستان کودکی علی نیست. اغلب ما در آرزوی مهندس شدن به مدرسه رفته‌ایم و پای درس و مشق نشسته‌ایم، البته بزرگ شدیم و مهندس نشدیم اما مهندسی را از کودکی دوست داشتیم. مهندسی در ایران برخلاف آنچه عوام فکر می کنند مفهومی زاییده غرب و بیگانه نیست. اگر در تاریخ جست و جوش کنیم رد پایش را در ریشه های تمدن ایران می یابیم. «مهندسی» از جمله واژه هایی است که در زبان فارسی برگرفته شده از برگردان معنای خودش در عربی است و قدمتی بسیار طولانی تر نسبت به معادل انگلیسی خود یعنی (Engineering) دارد.
اولین مهندس ایرانی چه کسی بود؟
هرچند روز مهندس در تقویم به نام خواجه نصیر الدین طوسی به ثبت رسیده است اما باید گفت که عنوان «مهندس» در کاربرد امروزی اش به زمان نظام الدین غفاری باز می گردد که او را با لقب «مهندس الممالک» می خواندند. در رابطه با او همین بس که بدانید: نظام الدین غفاری از مهندسان برجسته ی تاریخ معاصر ایران است در سال 1237 شمسی از طرف دولت ایران به فرانسه اعزام و از مدارس پلی تکنیک و معدن فارغ التحصیل شد. به هر حال تاریخ مهندسی در ایران قدمتی کهن دارد و به صراحت می‌توان ادعا کرد، کار و استفاده از علم اندازه و هندسه در ایران مقوله ای انتقال یافته از تمدن هایی چون یونان باستان و متفکرانی چون افلاطون و اقلیدس نیست، چرا که آثار تاریخی نیز بر این ادعا صحه می گذارند.
ایران سومین کشور دنیا در زمینه تربیت مهندس
مهندسی در ایران طرفداران زیادی دارد و همین امر باعث شده است که نام ایران جزو 10 کشوری باشد که بیشترین مهندس را در جهان تربیت کرده است. مجمع جهانی اقتصاد در یک حساب توییتری خود نام 10 کشوری را که بیشترین فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی را در سال 2015 میلادی داشته‌اند، منتشر کرد. در این فهرست نام ایران در رتبه سوم دیده می‌شود. بر اساس این آمار که منبع آن «مجمع جهانی اقتصاد 2015» و «یونسکو» ذکر شده، روسیه با 454436 فارغ‌التحصیل در رتبه نخست قرار دارد.
پس از آن ایالات متحده آمریکا با 237826 فارغ‌التحصیل قرار دارد و سپس ایران با 233695 نفر در رتبه سوم است. ژاپن با 168214 نفر در رتبه چهارم قرار دارد و پس از آن کشورهای کره جنوبی، اندونزی، اوکراین، مکزیک، فرانسه و ویتنام قرار دارند. حساب توییتری مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید 124 کشور را در این رده‌بندی لحاظ کرده، اما در این جدول آمار چین و هند را به خاطر دسترسی نداشتن به آن در نظر نگرفته است.
شمار بیکاران در رشته مهندسی
می گویند ۴۲درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند و مطابق تحقیقات سازمان همیاری اشتغال دانش آموختگان بیشترین تعداد بیکاران در رشته‌های مهندسی، ساخت و تولید با 251 هزار و 402 نفر است و پس از آن نیز 222 هزار و 112 نفر دررشته‌های علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق قرار دارند.
مهندس کیست؟
امروز روز مهندس است و ما در کشور در بیش از60 رشته مهندس داریم و به بیش از 200 هزار نفر مهندس می گوییم. اما مهندس کیست؟ مهندس امیر احمری‌نژاد، رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) در گفت و گو با «ابتکار» مهندس را تعریف کرده و می گوید: مهندس به کسی اطلاق می شود که به علوم مهندسی آگاه است. مهندس کسی است که تلاش می کند تا ساختار منسجم عملی و کاربردی را برای هدف خاصی ایجاد کند که می تواند از فناوری های نوین و پایه استفاده کند. در نگاه اجمالی به صنعت مشخص می شود که از رنسانس تا قرن بیستم تمامی صنایع ابزارها به صورت مکانیکی بودند و مهندسی به طراحی و ساخت این وسایل مکانیکی اطلاق می شد. البته با بکار گیری الکتریسیته در صنایع و کاهش ابعاد و حجم این دستگاه ها، مهندسی پیچیده تر شد و رشته های مختلفی در مهندسی ایجاد شد.
وقتی مهندسی به پزشکی و کشاورزی می رسد
طول و عرض مهندسی بسیار وسیع است و گذشته از رشته های قدیمی امروز کار به کشاورزی و پزشکی رسیده است. مهندس امیر احمری‌نژاد در این باره می گوید: رشته های مهندسی را نمی توان از هم تفکیک کرد چرا که در ساخت یک نیروگاه همه رشته های مهندسی ها کاربرد دارند. نیاز جامعه و پیشرفت تکنولوژی و صنعت است که رشته های جدید را به مهندسی اضافه می کند. با این وجود پایه تمامی رشته های بین رشته ای همان 4 شاخه اصلی برق، مکانیک، عمران، شیمی است. نیاز به رشته های جدید در رشته مهندسی وجود دارد. مدیریت انرژی و تداوم انرژی های تجدید پذیر در حیطه مهندسی امروزه بسیار مطرح است.
چرا رشته مهندسی پر طرفدار است؟
انتخاب رشته در جامعه یکی از نقاط مهم زندگی هر فرد است که مسیر آینده او را مشخص می کند بنابراین باید آگاهانه اتفاق بیافتد. اما رشته مهندسی یکی از رشته هایی است که با وجود آمار بالای دانشجو در آن نیاز به تامل بیشتری در این رابطه دارد. مهندس امیر احمری‌نژاد، رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) در این باره می گوید: ما اگر رشته های پر طرفدار در نظام آموزشی ایران را موشکافی کنیم باید این را مد نظر قرار دهیم که چرا بیشتر افراد به سراغ رشته های مهندسی می روند.
علاقه، بازار کار و اشتغال و کاربردی بودن رشته مهندسی در زندگی روزمره یکی از عللی است که این رشته را پر طرفدار می کند. تمرکز خاصی بر روی انتخاب رشته در ایران وجود ندارد و این خود یک آفت است و ما اگر فرهنگ ورود به دانشگاه ها را تصحیح نکنیم قطعا در آینده با مشکل روبرو خواهیم شد. باید جامعه نسبت به یک رشته احساس نیاز کند تا در رابطه با آن جذب نیرو کند.
اگر کاری نکنیم مهندسی هم اشباع می شود
او با بیان اینکه در کشورهای اروپایی و آمریکا رشته هایی مثل علوم ارتباطات اجتماعی و مدیریت به خاطر درآمدزایی پر طرفدار تر هستند، گفت: در کشور ما رشته مهندسی پر طرفدار است و این ممکن است روزی برای ما به آفتی تبدیل شود چرا که اگر فردی در هنگام ورود به رشته ای تنها به حساب اینکه این رشته پر طرفدار است آن را انتخاب کند و شناختی از آن نداشته باشد، پیامدهای بدی در بلند مدت برای نظام مهندسی در کشور به وجود خواهد آورد. از سوی دیگر اگر بازنگری در فرهنگ ورود به این رشته در کشور به وجود نیاید با توجه به اقبال زیاد افراد به این رشته و نبود بازار کار قطعا در آینده نزدیک این رشته نیز دچار اشباع خواهد شد.
مهندس برق می خواهیم
مهندسی در ایران رشته های بسیاری دارد اما شرایط و نیاز جامعه می تواند بیش از گذشته آن را رونق ببخشد.
رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) می گوید: برق به سبب این که در حال به روز شدن و کاربردی شدن است، هنوز کشور به متخصصینی در این حوزه نیازمند است. چرا که ایران چالش بزرگی در زمینه تامین انرژی دارد و در همین راستا پرورش متخصصانی در زمینه انرژی های نو یا تجدید پذیر می تواند کمک بسیاری به کشور کند. با توجه به اینکه ظرفیت انرژی بادی در کشور برابر با 30 هزار مگابایت است که تا به امروز نادیده گرفته شده و نیاز به کار بیشتر دارد. بنابراین اگر در این مسیر ورود پیدا کنیم و به شمار متخصصان خود در این رشته بیافزاییم مسلما می تواند بر روی سایر رشته های مهندسی نیز تاثیر گذار باشد و رشته های جدیدتری را به مهندسی اضافه کند.
دانشجویان اگر بخواهند….
او در رابطه با خروجی و تخصص و مهارت دانشجویان مهندسی می گوید: امکانات به مراتب بهتر از قبل شده و اینترنت همه چیز را راحت کرده و با یک سرچ دانشجو می تواند به بهترین منابع دسترسی پیدا کند. دست بسیار باز شده است. امروز نرم افزارهای مهندسی بسیاری آمده که می تواند بسیاری از شرایط مهندسی را بازسازی کند. دانشجو اگر بخواهد بستر برایش فراهم است. اما اگر بخواهیم این را بررسی کنیم که دانشگاه ها خروجی خوبی خواهند داشت باید بگوییم که این بازار کار است که خروجی دانشگاه ها را تعیین می کند. دانشگاه کار خود را انجام می دهد و طبق استانداردها و روال کار خودخروجی دارد. هرچند تعداد دانشگاه ها و رشته های مهندسی بالا رفته و سبب شده تا نظارت و کنترل سخت تر شود اما در مجموع این بازار کار است که مشخص می کند یک دانشجوی مهندسی چقدر توان و مهارت دارد.
منبع: مهندسین ایران