آسانسور بدون موتورخانه

آسانسور بدون موتورخانه یک راهکار بهینه برای سازه های دارای محدودیت ارتفاع و یا فضای کم می باشد. در واقع آسانسورهای بدون موتورخانه که با نام MRL نیز شناخته می شوند، برخلاف سایر اسانسور ها به اتاق موتور نیاز نداشته و موتور آن ها در بالای چاله اسانسور نصب می شود. اسانسور بدون موتورخانه برای هر دو نوع آسانسور های کششی و هیدرولیک قابل اجرا می باشد. برای اجرای این آسانسور ها بنا به ملاحضات خاصی از موتور گیرلس استفاده می شود. در این مقاله از عمران مدرن به بررسی موارد موثر بر بدون موتورخانه ، اجرا، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.

کاربرد آسانسور بدون موتورخانه

محدودیت ارتفاع سازه ها و عدم وجود مکان مناسب برای قرار گیری موتور آسانسور در برخی از ساختمان ها سبب به وجود آمدن آسانسور بدون موتورخانه شدند. این آسانسور ها بطور معمول، محدودیت های کمتری در اجرا داشته و می توانند در ساختمان های فاقد فضای بزرگ برای جای گذاری موتور مورد استفاده قرار گیرند.

بطور کل آسانسور روملس برای سازه های دارای محدودیت فضا و یا ساختمان هایی که آخرین توقف آسانسور در پشت بام است، کاربرد دارند. همچنین این آسانسور ها در ساختمان های ساخته شده قابل اجرا بوده و برای نصب آن نیازی به ساخت و ساز قابل توجهی نمی باشد. تصمیم گیری درخصوص استفاده از اسانسور های بدون موتورخانه و یا اسانسور های معمولی به نقشه سازه وابسته است.

به دلیل وزن کمتر موتور های گیرلس نسبت به موتور های گیربکسی و اشغال فضای کوچک تر این موتور ها، از موتور های گیرلس در آسانسورهای بدون موتور خانه استفاده می شود. از آنجایی که موتور های گیرلس در آسانسورهای با موتورخانه نیز اجرا می شوند، به نوع MRL آن، اسانسور گیرلس بدون موتورخانه گفته می شود.

ویژگی های آسانسور بدون موتورخانه

آسانسورهای بدون موتورخانه از موتور گیرلس استفاده می کنند و این موتور حرارت کمتری از موتور گیربکسی تولید می کند. این آسانسور ها قادر به جابجایی مسافر به صورت بی وقفه بوده و برای سازه های با ترافیک بالا جزو گزینه های محبوب می باشند.

یکی از ویژگی های اسانسور بدون موتورخانه ، نسبت تعلیق ۱:۲ آن می باشد. در واقع سرعت کابین این آسانسور ها به اندازه نصف سرعت موتور می باشد. به عنوان مثال اگر موتور سرعتی برابر با ۲ متر بر ثانیه داشته باشد، سرعت کابین ۱ متر بر ثانیه خواهد بود.

آسانسور گیرلس بدون موتورخانه به روغن نیاز نداشته و نگهداری و تعمیرات آن تا حدودی ساده تر از اسانسور های موتورخانه دار می باشد. هرچند دسترسی به موتور در این اسانسور ها به مراتب دشوار تر از اسانسور های با موتورخانه است.

اجرای آسانسور بدون موتورخانه

محل قرار گیری موتور در اسانسور بدون موتورخانه ، در بالاترین نقطه چاه آسانسور می باشد. سر بکسل این نوع از آسانسور ها هم تراز با موتور در بالاترین بخش چاه قرار گرفته و به ترتیب از فلکه هرزگرد وزنه، فلکه موتور و سپس فلکه هرزگرد کابین عبور می کند و سر دیگر نیز به تراز کلاف پایه موتور اتصال می یابد. تابلو فرمان اسانسور بدون موتورخانه نیز در بالای آخرین توقف اسانسور نصب می شود.

وزنه اسانسور در اسانسور بدون موتورخانه کششی به دو صورت وزنه از پشت و وزنه از بغل اجرا می شود که کاملا به ابعاد چاله آسانسور بستگی دارد. اگر چاله آسانسور عرض کافی داشته باشد، وزنه از بغل و چنانچه عمق چاله بیشتر باشد، وزنه در پشت کابین قرار می گیرد.

استاندارد آسانسور بدون موتورخانه

بخش عمده‌ ای از استاندارد های ایمنی تالیف شده برای اسانسور های با موتورخانه برای آسانسور بدون موتور خانه نیز صدق می کند. در آسانسورهای بدون موتورخانه بایستی یک دریچه خروج اضطراری در بالاترین بخش چاهک و یک دریچه برای دسترسی سریع به موتور تعبیه شود. تابلو فرمان این آسانسور ها باید در بالاترین طبقه نصب شود و قرارگیری آن به شکلی باشد تا دید مناسبی به موتور و چاله فراهم سازد. لازم است تا فضای قرار گیری تابلو توسط یک درب به همراه قفل محفوظ شود و برای بستن آن نیازی به کلید نباشد.

برای خروج اضطراری مسافران در زمان خرابی اسانسور بدون موتورخانه باید حالت اضطراری فعال شود. حالت اضطراری به دو شکل دستی و برقی بوده که در حالت دستی، با فعال کردن اهرم ترمز، فک ترمز رها شده و آسانسور به آرامی تا نزدیک ترین طبقه حرکت می کند. این اهرم در کنار تابلو فرمان و تابلو ۳ فاز نصب شده و به واسطه یک سیم بکسل به موتور اتصال می یابد. در حالت برقی نیز عملکرد یکسان می باشد، با این تفاوت که باز شدن فک ترمز توسط باطری ups درون تابلو فرمان فعال می گردد.

مزایای آسانسور بدون موتورخانه

استفاده از اسانسور بدون موتورخانه یا روملس مزایای فراوانی به همراه دارد که در این بخش به معرفی مهم ترین آن ها می پردازیم.

به دلیل عدم نیاز به تخصیص فضای موتورخانه به این آسانسور ها، اجرای آن در ساختمان های کوچک سبب صرفه جویی در فضا می شود.
آسانسور گیرلس بدون موتورخانه به دلیل استفاده از موتور گیرلس فاقد مشکلاتی چون نشت روغن بوده و نیازی به روغن کاری دوره ای ندارد.
اجرای اسانسور بدون موتورخانه در ساختمان های قدیمی و ساخته شده به دلیل عدم نیاز به ساخت و ساز زیاد، گزینه مناسبی می باشد.
موتور های گیرلس کمتر از موتور های گیربکسی داغ شده و فاقد مشکلاتی چون توقف بر اثر overheating می باشند. بنابراین اسانسور گیرلس بدون موتورخانه برای ساختمان های پر رفت و آمد، سودمند است.
اسانسور های روملس مصرف انرژی به مراتب پایین تری از آسانسور های با موتورخانه دارند.

معایب آسانسور بدون موتورخانه

معایب آسانسور بدون موتورخانه در برابر مزایای آن کمتر به چشم می آید. با این حال برای مقایسه بهتر این آسانسور ها با اسانسور های موتورخانه دار، بهتر است تا با معایب اسانسور روملس آشنا شوید.

از آنجایی که این نوع از اسانسور ها فاقد موتورخانه هستند، دسترسی به موتور برای نگهداری و تعمیرات و انجام سرویس های دوره ای، کمی دشوار است.
صدای این آسانسور ها به دلیل وجود قطعات فولادی فراوان در دیواره چاهک و کابین، تا حدی زیادی می باشد، هرچند به دلیل استفاده از موتور گیرلس در این آسانسور ها، صدا تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است.
موتور آسانسورهای بدون موتورخانه به خودی خود حرارت زیادی تولید نمی کنند اما در صورت قرار گرفتن در معرض حرارت بالا، دچار مغناطیس زدایی شده و دچار سوء عملکرد می شوند.
به دلیل جدیدتر بودن تکنولوژی اسانسورهای بدون موتورخانه ، ممکن است برخی از شرکت های ارائه دهنده خدمات نصب، فاقد تجربه کافی باشند.

آسانسور بدون موتورخانه چیست؟

آسانسور بدون موتورخانه فاقد موتورخانه بوده و موتور و متعلقات آن در بالای چاه آسانسور نصب می شوند. این آسانسورها برای ساختمان هایی که محدودیت فضای بیشتری دارند، مناسب می باشد.

در آسانسور بدون موتورخانه از چه موتوری استفاده می شود؟

در آسانسور بدون موتورخانه از موتور گیرلس استفاده می شود. موتور گیرلس وزن و ابعاد کمتری از موتورهای گیربکسی دارند و کمتر از این موتورها گرم می شوند. بنابراین برای راه اندازی آسانسور بدون موتورخانه از موتور گیرلس استفاده می شود. آسانسور روملس

موتور این مدل آسانسورها از نوع گیرلس (فاقد گیربکس) بوده که جایگزین بسیار مناسبی برای موتورهای گیربکسی می باشد. موتورهای گیرلس با راندمان بالا و حجم پایین و مصرف کم انقلاب بزرگی در صنعت آسانسور ایجاد کرد.

در آسانسور MRL (بدون موتورخانه) از موتوری بسیار کوچک اما قدرتمند گیرلس (فاقد گیربکس) استفاده میشود. بجای اینکه مانند آسانسورهای قدیمی از موتور گیربکسی با استراکچر سنگین و پر حجم در موتورخانه آسانسور روی دال بتونی سقف چاهک استفاده شود، از موتور گیرلس کم حجم و کوچک با قدرت و راندمان بالا استفاده میشود این موتور گیرلس با روش MRL به داخل چاهک آسانسور منتقل میشود و نیاز به موتورخانه ندارد و حداقل فضای ممکنه را اشغال می کند، در حالیکه آسانسورهای قدیمی معمولا یک موتورخانه آسانسور روملس در بالاترین نقطه چاه و یا پایین ترین نقطه چاه برای نصب موتور گیربکس آسانسور و ، گاورنر و متعلقات لازم دارد. استفاده از قطعات مرغوب و با کیفیت و طراحی اولیه، نحوه اجرا و تیم مجری نقش به سزایی در کیفیت این مدل از آسانسورهای گیرلس و روملس (MRL) دارد. تجربه نشان داده است که طراحی و اجرای این مدل از آسانسورها با دیگر آسانسورهای قدیمی (هیدرولیک و گیربکسی) کاملا متفاوت و نیاز به تخصص و تیم بسیار قوی در زمینه طراحی، تولید و مونتاژ می باشد.

مزایای استفاده از سیستم روملس (MRL):

عدم نیاز به موتورخانه آسانسور
صدای کم مگنت ترمز و موتور گیرلس
حجم بسیار کم و قدرت بسیار بالا
فرایند نصب این آسانسور روملس بسیار کوتاه تر از سایر موارد می باشد.
این مدل از آسانسورها با محیط زیست سازگارتر است.
لوازم و قطعاتی که برای این مدل از آسانسورها است کم حجم می باشند.
هزینه ها به طور چشم گیری کاهش می یابند.
سرویس این نوع از آسانسورها ساده تر است.
نصاب و سرویس کار به سادگی به تمامی بخشهای این آسانسور دسترسی دارند.

موتورهای بدون گیربکس (گیرلس)

امروزه با کمک تکنیکهای بازخورد و فناوری های الکترونیکی، حرکت مناسب آسانسور و دقت در تراز طبقه را برای اکثر موتورهای الکتریکی بدون صرف هزینه گزاف می توان به دست آورد. در گذشته، موتورهای DC بهترین کیفیت حرکت را فراهم می کردند زیرا سرعت موتور را می توان به سادگی با استفاده از یک ژنراتور DC با یک خروجی متغیر تحت کنترل در آورد. در نتیجه، موتورهای DC به طور گسترده در اکثر کاربردهایی که به یک حرکت آرام و تنظیم دقیق نیاز دارند مورد استفاده قرار می گرفت.

شکل و وزن این موتورهای محرکه به طور قابل توجهی بین تولیدکنندگان دارای تفاوت است. ولی اصول اولیه و اجزاء آنها مشابه یکدیگر هستند. نیرو در این مدل موتورها مستقیم و بدون دخالت گیربکس به کابین انتقال می یابد و برای نرم تر شدن حرکت کابین از مدار الکتریکی گلاتور سرعت حرکت موتور کنترل میشود. و برای سرعت های بالای 2.5 مورد استفاده قرار میگیرند.

تفاوت موتور گیربکس دار و بدون گیربکس (گیرلس):

موتورهای گیرلس به دلیل نبود گیربکس از نظر حجم کوچک تر از موتورهای گیربکس آسانسور می باشند و باعث نصب آسانتر آسانسور، به حداقل رساندن هزینه ها و تعمیرات میشود.
موتور گیرلس آسانسور دارای بازده 90% است در صورتی که بازده گیربکس آسانسور 50% است.
موتور گیرلس آسانسور نیاز به روغن کاری ندارد ولی گیربکس نیاز به روغن کاری مرتب دارد.
موتور گیرلس به علت نوع ساخت آن داغ نمی کند و حتی در شرایط ترافیک و کار زیاد موتور برای خنک شدن توقف نمی کند ولی این توقف در حرکت برای خنک شدن در موتور گیربکس زیاد اتفاق می افتد.
دور موتور گیرلس حدود 150 دور در دقیقه است و همین باعث صدای بسیار کم می شود در صورتی که دور موتور گیربکس 1500 دور در دقیقه است.
موتور گیرلس دارای حجم کمتر می باشد به همین خاطر میتوان از آن در نصب آسانسور (روملس) MRL استفاده کرد ولی این نصب در موتور گیربکس به دلیل حجم و وزن بیشتر امکان پذیر نمی باشد.

محدودیت های موتور گیرلس نسبت به گیربکس

هزینه بالاتر کل سیستم آسانسور روملس نسبت به آسانسورهای گیربکس دار (تابلو، موتور، درایو، پاراشوت، هزینه نصب…)
لازم به طراحی و انتخاب اجزا مناسب حتی قبل از قرارداد
تنوع زیاد برندها و نبود اطمینان از موجودی کالا
نبود تجربه و اطلاعات کافی در بین شرکت های آسانسور (تولید کنندگان، سرویس کاران، بازرگانان…)
محدودیت کاربرد در محیط صنعتی (آلوده به ذرات جامد و گاز مخرب)

مزایای استفاده از موتور گیرلس:

مسافران در این مدل شروع و توقف های بسیار نرم و آسوده تری را تجربه خواهند کرد.
کلیه قطعات آسانسور مانند موتور، لنت ترمز و سیم بکسل به نرمی حرکت میکنند و در نتیجه عمر انها بیشتر خواهد شد.
به فلایویل نیاز نخواهد شد.
موتور این سیستم خنک تر عمل خواهد کرد.
با حذف گیربکس قطعاتی مانند (روغن، فلایویل، چرخ دنده ها حذف خواهد شد).
کاهش ابعاد و وزن
کمتر شدن خسارت های زیست محیطی

معایب استفاده از موتور گیرلس:

هزینه آن نسبت به مدل های دیگر بیشتر است.
نصب و نگهداری آن پیچیده و تخصصی تر است.
در این مدل صدای موتور بیشتر خواهد شد.

فلایویل: برای کمتر کردن ضربات ناشی از شتاب اولیه و توقف چرخ فلزی بزرگی به نام فلایویل (چرخ طیار) به موتور وصل میشود که تکان های موتور را جذب میکند و کمی نرم تر خواهد شد.

مشخصات موتور های گیرلس یا بدون گیربکس:

موتور DC ولتاژ متغییر
موتور AC ولتاژ متغییر و فرکانس متغییر
موتور AC با آهن ربای دائمی

موارد مهم در طراحی آسانسور و انتخاب موتور گیرلس

کاربری و ترافیک ساختمان
ارتفاع ساختمان
سیستم بکسل بندی 1:1 یا 2:2 یا بیشتر
روش نصب (وزنه بغل، وزنه پشت)
قطر فلکه کشش موتور و سیم بکسل

موارد مهم در نصب و راه اندازی آسانسور مجهز به موتور گیرلس

الزام به آشنایی و تسلط به تکنیک فنی
انتخاب تابلو فرمان و اینورتر حرفه ای
ملزوم به طراحی و مهندسی قبل از خرید و نصب

موارد مهم در خصوص نصب موتور گیرلس (MRL) در چاه

ساخت و طراحی مناسب اجزا متصل شونده موتور
الزام به رعایت ضوابط استاندارد
جانمایی و نصب گاورنر مناسب در چاه
ملزوم به تامین شرایط و امکانات نجات اضطراری طبق استاندارد

ترمز الکترومکانیکی موتورهای گیرلس

ترمز مکانیکی موتور گیرلس به صورت ترمز نگه دارنده طراحی می شود ولی در وضعیت اضطراری باید پیش از اینکه پاراشوت سرعت وارد عمل شود و کابین را متوقف کند به طور مستقل آسانسور را متوقف کند. ترمز آسانسور ها عموما از نوع جمع شونده خارجی مجهز به دو نوع کفشک است و در موتور محرکه ای بزرگ از نوع باز شونده داخلی به کار میرود.

کفشک های ترمز توسط لنت هایی پوشیده است که جنس این لنت دارای ویژگی های زیر است: