نحوه شارژ کولر گازی اسپلیت r22

راهنمای کامل و گام‌به‌گام: نحوه شارژ کولر گازی اسپلیت R22 (از تشخیص نیاز تا اجرای صحیح و ایمن)

شارژ گاز R22 در کولر گازی اسپلیت نیازمند دانش فنی و دقت بالایی است، زیرا کمبود یا از دست رفتن آن می‌تواند به شدت عملکرد سرمایشی دستگاه را کاهش داده و حتی به کمپرسور آسیب برساند. برای شارژ صحیح این گاز مبرد، ابتدا باید نشتی‌ها را شناسایی و برطرف کرد، سپس سیستم را به طور کامل وکیوم نمود تا هیچ هوا و رطوبتی در آن باقی نماند، و در نهایت با رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی و استفاده از ابزار مناسب، گاز را به میزان استاندارد و با روش صحیح به سیستم تزریق کرد. این فرآیند تخصصی برای حفظ راندمان و طول عمر دستگاه شما ضروری است و با رعایت نکات ارائه شده، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که دستگاه شما به بهترین نحو ممکن کار می‌کند.

کولرهای گازی اسپلیت نقش حیاتی در ایجاد آسایش حرارتی در خانه‌ها و محیط‌های کار ما ایفا می‌کنند. این دستگاه‌ها، به‌ویژه انواع کولر گازی اسپلیت دیواری، در مراکز تجاری و فروشگاه‌های معتبر شهرهای مرزی مانند بانه و گناوه، با تنوع گسترده‌ای عرضه می‌شوند. قلب تپنده این سیستم‌ها، گاز مبرد است که وظیفه اصلی خنک‌سازی هوا را بر عهده دارد. گاز R22، به‌عنوان یکی از رایج‌ترین مبردها، سال‌ها در بسیاری از کولرهای گازی استفاده می‌شد. با این حال، به‌دلیل مسائل زیست‌محیطی و تأثیر منفی آن بر لایه ازون، تولید و استفاده از این گاز در بسیاری از کشورها محدود یا متوقف شده است، اما هنوز هم بخش قابل توجهی از مدل‌های قدیمی‌تر در ایران و جهان با گاز R22 کار می‌کنند.

شارژ صحیح گاز R22 نه تنها راندمان سرمایشی کولر را تضمین می‌کند، بلکه به افزایش طول عمر کمپرسور و کاهش مصرف انرژی نیز کمک شایانی می‌نماید. نادیده‌گرفتن علائم کمبود گاز یا شارژ نادرست آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی از جمله آسیب‌های پرهزینه به کمپرسور و عملکرد ضعیف دستگاه شود. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، قصد دارد تا تمامی ابعاد مربوط به نحوه شارژ کولر گازی اسپلیت R22 را به صورت فنی و مرحله‌به‌مرحله تشریح کند. از تشخیص نیاز به شارژ گاز گرفته تا آماده‌سازی سیستم، معرفی ابزارهای لازم و تشریح روش‌های مختلف شارژ، تمامی جوانب این فرآیند با دقت و جزئیات کامل برای افراد مبتدی و تکنسین‌های نیمه‌حرفه‌ای ارائه خواهد شد. در تمام این مراحل، تأکید بر رعایت پروتکل‌های ایمنی و استانداردهای فنی، از اولویت‌های اصلی این راهنما خواهد بود تا شما بتوانید با آگاهی کامل و به مسئولانه‌ترین شکل ممکن، این کار تخصصی را انجام دهید یا بر روند آن نظارت کنید.

درک نیاز به شارژ گاز R22 در کولر گازی اسپلیت

یکی از مهم‌ترین وظایف نگهداری از کولر گازی اسپلیت، اطمینان از میزان کافی گاز مبرد است. برخلاف تصور رایج، گاز مبرد در یک سیستم تبرید بسته به خودی خود مصرف نمی‌شود یا از بین نمی‌رود. بنابراین، هرگونه کمبود گاز نشانه‌ای از وجود نشتی در سیستم است که باید شناسایی و رفع شود. تشخیص به موقع و صحیح نیاز به شارژ گاز، می‌تواند از آسیب‌های جدی به دستگاه جلوگیری کرده و راندمان آن را حفظ کند.

علائم هشداردهنده کمبود یا تخلیه گاز R22

کولر گازی شما با نشانه‌هایی خاص، وجود مشکل در سطح گاز مبرد را هشدار می‌دهد. توجه به این علائم می‌تواند به شما در تشخیص به موقع و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کند:

• کاهش محسوس قدرت سرمایش: شاید رایج‌ترین و مشهودترین نشانه، کاهش شدید توانایی کولر در خنک‌کردن محیط باشد. ممکن است احساس کنید باد خروجی از یونیت داخلی، به جای سرد، ولرم یا حتی گرم است. این اتفاق به دلیل عدم توانایی گاز مبرد در جذب و دفع حرارت کافی رخ می‌دهد.
• افزایش غیرعادی مصرف برق: وقتی گاز مبرد کم باشد، کمپرسور برای جبران این کمبود و رسیدن به دمای مطلوب، مجبور است با فشار و زمان بیشتری کار کند. این تلاش مضاعف باعث افزایش چشمگیر مصرف برق می‌شود که در قبض‌های ماهانه شما قابل مشاهده خواهد بود.
• یخ‌زدگی لوله‌های مسی: مشاهده یخ یا برفک روی لوله‌های مسی متصل به یونیت خارجی (به‌ویژه لوله برگشت یا ساکشن که ضخیم‌تر است)، نشانه بارز کمبود گاز است. کاهش فشار گاز مبرد باعث می‌شود دمای تبخیر آن به شدت پایین بیاید و رطوبت موجود در هوا روی لوله‌ها یخ بزند.
• صداهای غیرعادی از کمپرسور: کمپرسوری که با کمبود گاز کار می‌کند، ممکن است صداهای تقلا، تق تق، یا حتی صدای جیغ مانندی تولید کند. این صداها نشان‌دهنده تحت فشار بودن کمپرسور و تلاش بیش از حد آن برای جبران کمبود مبرد است.
• نشتی آب از یونیت داخلی: یخ‌زدگی کویل‌های اواپراتور (یونیت داخلی) به دلیل کمبود گاز می‌تواند باعث شود که پس از خاموش شدن دستگاه، این یخ‌ها آب شده و از سینی تخلیه به بیرون بریزند.
• کارکرد طولانی و بدون وقفه کمپرسور: اگر کولر گازی شما مدت زمان زیادی روشن است و کمپرسور آن به ندرت خاموش می‌شود، اما همچنان محیط به دمای دلخواه نمی‌رسد، احتمال کمبود گاز بسیار زیاد است.

دلایل اصلی کمبود یا از دست رفتن گاز R22

همانطور که قبلاً اشاره شد، گاز مبرد در یک سیستم بسته به خودی خود تمام نمی‌شود. پس اگر با کمبود گاز مواجه شدید، قطعاً مشکلی وجود دارد:

• نشتی: شایع‌ترین و اصلی‌ترین دلیل کمبود گاز، وجود نشتی در سیستم است. این نشتی می‌تواند از اتصالات لوله‌های مسی، جوشکاری‌های ضعیف، ترک‌خوردگی یا خوردگی لوله‌ها و کویل‌ها (هم در یونیت داخلی و هم خارجی) ناشی شود. حتی یک سوراخ بسیار ریز به اندازه نوک سوزن می‌تواند به مرور زمان کل گاز سیستم را تخلیه کند.
• نصب اولیه نامناسب: عدم هواگیری صحیح (وکیوم نکردن کامل سیستم) در زمان نصب اولیه می‌تواند باعث باقی ماندن هوا و رطوبت در سیکل تبرید شود که به مرور زمان باعث افزایش فشار و کاهش راندمان و در نهایت تخریب زودرس کمپرسور می‌گردد. همچنین اتصالات نامناسب در زمان نصب می‌تواند عامل نشتی باشد.
• جابجایی و سرویس‌های قبلی: هرگونه دستکاری در سیستم، از جمله جابجایی کولر گازی یا سرویس‌های قبلی غیرحرفه‌ای، می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی لوله‌ها، اتصالات یا شیرهای سرویس و در نتیجه نشتی گاز شود.

تشخیص دقیق و به موقع کمبود گاز R22 و رفع علت اصلی آن (معمولاً نشتی) برای حفظ سلامت و کارایی کولر گازی اسپلیت شما از اهمیت بالایی برخوردار است. بدون رفع نشتی، شارژ مجدد گاز تنها هدر دادن هزینه و انرژی خواهد بود.

پروتکل‌های ایمنی ضروری قبل از شروع کار

کار با گاز مبرد R22 و سیستم‌های تحت فشار می‌تواند خطرناک باشد. رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی نه تنها از سلامت شما محافظت می‌کند، بلکه از آسیب دیدن دستگاه و محیط زیست نیز جلوگیری می‌نماید. هرگز اهمیت اقدامات احتیاطی را دست کم نگیرید.

تجهیزات حفاظت فردی (PPE)

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی استاندارد، اولین گام در هر فرآیند فنی و خطرناک است:

• دستکش‌های مقاوم در برابر سرما: گاز مبرد R22 هنگام آزاد شدن به شدت سرد است و می‌تواند باعث سرمازدگی یا سوختگی شدید بافت‌های بدن شود. دستکش‌های چرمی ضخیم یا دستکش‌های نیتریل مقاوم بهترین گزینه هستند.
• عینک محافظ استاندارد: برای محافظت از چشم‌ها در برابر پاشش احتمالی گاز مبرد، ذرات گرد و غبار یا هرگونه جسم خارجی، استفاده از عینک محافظ الزامی است.
• ماسک تنفسی: در صورت کار در فضای بسته یا تهویه نامناسب، استفاده از ماسک تنفسی توصیه می‌شود. گاز R22 سمی است و استنشاق آن در غلظت‌های بالا می‌تواند به سیستم تنفسی آسیب برساند.

محیط کار ایمن

فضای کار شما باید به گونه‌ای باشد که حداقل خطرات را به همراه داشته باشد:

• تهویه مناسب: همیشه در فضای باز یا در مکانی با تهویه بسیار عالی کار کنید. تجمع بخارات گاز مبرد می‌تواند منجر به مسمومیت و حتی خفگی شود.
• قطع کامل برق: قبل از شروع هرگونه اتصال یا جدا کردن ابزار، مطمئن شوید که برق اصلی کولر گازی کاملاً قطع شده است. این کار از حوادث برق گرفتگی و آسیب به مدارات الکتریکی دستگاه جلوگیری می‌کند.

نکات احتیاطی در کار با گاز مبرد

کار مستقیم با کپسول گاز مبرد و گیج منیفولد نیازمند احتیاط فراوان است:

• پرهیز از تماس مستقیم با گاز مبرد: همانطور که قبلاً ذکر شد، تماس مستقیم گاز R22 با پوست یا چشم می‌تواند منجر به سوختگی شدید یا سرمازدگی شود. در صورت بروز حادثه، بلافاصله ناحیه آسیب‌دیده را با آب فراوان شستشو داده و به پزشک مراجعه کنید.
• عدم مخلوط کردن مبردها: هرگز گاز R22 را با سایر مبردها، به خصوص R410A، مخلوط نکنید. این کار می‌تواند منجر به تغییر خواص شیمیایی و فیزیکی مبرد، افزایش فشار غیرقابل کنترل، آسیب جدی و برگشت‌ناپذیر به کمپرسور و در موارد نادر خطر انفجار شود.
• دانش کافی و مطالعه دستورالعمل‌ها: قبل از استفاده از هر ابزاری، دستورالعمل‌های سازنده را به دقت مطالعه کنید. همچنین، داشتن دانش کافی در مورد نحوه عملکرد سیستم و ابزارهای شارژ گاز ضروری است.

ابزار و تجهیزات مورد نیاز برای شارژ گاز R22

برای انجام فرآیند شارژ گاز R22 به صورت صحیح و ایمن، داشتن ابزار و تجهیزات مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از ابزار استاندارد و با کیفیت نه تنها کار را آسان‌تر می‌کند، بلکه دقت و ایمنی عملیات را نیز تضمین می‌نماید.

لیست ابزارهای ضروری

در ادامه به معرفی ابزارهای کلیدی که برای شارژ گاز R22 نیاز خواهید داشت، می‌پردازیم:

1. کپسول گاز مبرد R22: باید از خلوص و اصالت گاز موجود در کپسول اطمینان حاصل کنید. کپسول‌های استاندارد دارای برچسب‌های مشخصات فنی هستند.
2. گیج منیفولد (Manifold Gauge Set): این ابزار شامل دو گیج فشار (گیج آبی برای فشار پایین و گیج قرمز برای فشار بالا) و چندین شلنگ مخصوص است. برای R22، بیشتر با گیج آبی (فشار پایین) کار خواهیم کرد. گیج منیفولد برای اندازه‌گیری و کنترل فشار گاز در سیستم و همچنین برای هواگیری و تزریق گاز استفاده می‌شود.
3. شلنگ‌های مخصوص گیج منیفولد: معمولاً سه شلنگ به رنگ‌های آبی (فشار پایین)، قرمز (فشار بالا) و زرد (شارژ یا وکیوم) همراه با گیج منیفولد ارائه می‌شوند. این شلنگ‌ها باید دارای اتصالات محکم و بدون نشتی باشند.
4. پمپ وکیوم (Vacuum Pump): برای حذف کامل هوا و رطوبت از سیکل تبرید قبل از شارژ گاز، پمپ وکیوم ضروری است. انتخاب پمپ با توان و ظرفیت مناسب (معمولاً 1 تا 4 اسب بخار برای کولرهای گازی اسپلیت خانگی) اهمیت دارد.
5. ترازوی دیجیتال دقیق: برای روش شارژ وزنی، داشتن یک ترازوی دیجیتال با دقت بالا (مثلاً با دقت یک دهم کیلوگرم) که بتواند وزن کپسول گاز را به طور مداوم نمایش دهد، ضروری است. این روش دقیق‌ترین راه برای شارژ گاز است.
6. آمپرمتر کلمپی (Clamp Ammeter): این ابزار برای اندازه‌گیری جریان الکتریکی مصرفی کمپرسور استفاده می‌شود. در روش شارژ آمپری، با کنترل آمپر کمپرسور، میزان صحیح گاز تنظیم می‌گردد.
7. دستگاه نشت‌یاب الکترونیکی گاز یا مایع نشت‌یاب (کف صابون): برای شناسایی محل دقیق نشتی گاز در سیستم، نشت‌یاب الکترونیکی با حساسیت بالا توصیه می‌شود. در صورت عدم دسترسی، محلول کف صابون نیز می‌تواند برای نشتی‌های بزرگ‌تر و قابل مشاهده کارگشا باشد.
8. آچار آلن: با سایزهای متناسب با شیرهای سرویس یونیت خارجی کولر گازی (معمولاً 4، 5 و 6 میلی‌متر).
9. آچار فرانسه یا آچارهای ثابت: برای سفت کردن اتصالات شلنگ‌ها و سایر اجزا.
10. دماسنج محیطی و لوله‌ای: برای پایش دقیق‌تر دمای محیط و دمای لوله‌های مکش و دهش، می‌تواند به تنظیم دقیق‌تر شارژ گاز کمک کند.
11. مخزن جمع‌آوری مبرد: در صورت نیاز به تخلیه کامل گاز موجود در سیستم (مثلاً برای تعمیرات اساسی یا جابجایی)، داشتن یک مخزن مخصوص برای جمع‌آوری و بازیافت مبرد بسیار توصیه می‌شود تا از رها شدن گاز در محیط زیست جلوگیری شود.

آماده‌سازی کولر گازی برای شارژ گاز R22 (گام‌های حیاتی پیش از تزریق)

قبل از اینکه حتی یک گرم گاز مبرد به سیستم تزریق شود، باید اطمینان حاصل کرد که سیستم کاملاً آماده است. نادیده گرفتن این مراحل آماده‌سازی، نه تنها باعث هدر رفتن گاز و هزینه می‌شود، بلکه می‌تواند به سیستم آسیب جدی وارد کند. دو گام حیاتی در این مرحله، شناسایی و رفع نشتی و سپس وکیوم کامل سیستم است.

گام اول: شناسایی و رفع کامل نشتی (مهم‌ترین مرحله)

اگر سیستم شما دچار کمبود گاز شده، حتماً یک نشتی وجود دارد. شارژ گاز بدون رفع نشتی، مانند پر کردن یک سطل سوراخ است.

چرا ضروری است؟

شارژ گاز بدون رفع نشتی به معنای هدر دادن گاز مبرد، صرف هزینه اضافی و تکرار مشکل در آینده نزدیک است. علاوه بر این، رها شدن گاز R22 در اتمسفر به دلیل داشتن ترکیبات کلر، به لایه ازون آسیب می‌رساند و برای محیط زیست مضر است.

روش‌های نشت‌یابی:

1. مایع نشت‌یاب (کف صابون): این روش ساده‌ترین و در دسترس‌ترین راه برای شناسایی نشتی‌های بزرگ و قابل مشاهده است. محلول غلیظ آب و صابون را روی تمامی اتصالات لوله‌ها، شیرهای سرویس، جوشکاری‌ها و محل‌های مشکوک به نشتی در یونیت داخلی و خارجی اسپری کنید. در صورت وجود نشتی، حباب‌های صابون در محل خروج گاز تشکیل می‌شوند.
2. نشت‌یاب الکترونیکی: این دستگاه‌ها حساسیت بسیار بالایی دارند و می‌توانند نشتی‌های بسیار ریز و نامرئی را که با چشم یا کف صابون قابل تشخیص نیستند، شناسایی کنند. با حرکت دادن سنسور دستگاه در طول لوله‌ها و اتصالات، در صورت تشخیص گاز، دستگاه هشدار صوتی یا نوری می‌دهد.
3. رنگ فلورسنت (UV): در این روش، یک رنگ مخصوص فلورسنت به سیستم مبرد تزریق می‌شود. پس از چند روز کارکرد دستگاه، با استفاده از یک چراغ UV، می‌توان محل دقیق نشتی را که رنگ از آنجا خارج شده، مشاهده کرد. این روش برای نشتی‌های بسیار ریز که با سایر روش‌ها قابل تشخیص نیستند، بسیار مؤثر است.
4. بررسی بصری: در برخی موارد، نشتی گاز مبرد با خروج مقداری روغن کمپرسور همراه است. مشاهده لکه‌های روغن در اطراف اتصالات یا لوله‌ها می‌تواند نشانه وجود نشتی باشد.

نحوه رفع نشتی‌های رایج:

پس از شناسایی محل نشتی، باید آن را به طور کامل رفع کنید:

• اتصالات شل: اگر نشتی از اتصالات رزوه شده باشد، ممکن است با سفت کردن مجدد اتصالات با آچار فرانسه یا آچار لوله‌گیر، مشکل برطرف شود.
• اورینگ‌ها: در برخی اتصالات، اورینگ‌های لاستیکی برای آب‌بندی استفاده می‌شوند. اگر اورینگ فرسوده یا آسیب دیده باشد، باید تعویض شود.
• جوشکاری: در صورت وجود ترک یا سوراخ در لوله‌ها یا کویل‌ها، باید با استفاده از ابزار جوشکاری مخصوص (مانند جوش نقره)، محل نشتی را ترمیم و جوشکاری مجدد انجام داد. این کار نیازمند مهارت بالای جوشکاری است.
• تعویض قطعه: در موارد شدیدتر که لوله‌ها یا کویل‌ها به شدت آسیب دیده‌اند، ممکن است نیاز به تعویض کامل بخش آسیب‌دیده باشد.

گام دوم: تخلیه گاز باقی‌مانده و وکیوم کامل سیستم (هواگیری)

پس از رفع نشتی، مرحله حیاتی بعدی، حذف کامل تمامی هوا و رطوبت از داخل سیستم است.

اهمیت وکیوم:

وجود هوا و رطوبت در سیکل تبرید کولر گازی می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. رطوبت در ترکیب با گاز مبرد و روغن کمپرسور، باعث تشکیل اسیدهای مخرب می‌شود که به مرور زمان به قطعات داخلی کمپرسور، لوله‌ها و شیرآلات آسیب می‌رساند و باعث خوردگی می‌گردد. همچنین، وجود هوا باعث افزایش فشار سیستم، کاهش راندمان سرمایش، و در نهایت آسیب دیدن و سوختن کمپرسور می‌شود. وکیوم کردن دقیق سیستم، طول عمر و کارایی بهینه دستگاه را تضمین می‌کند.

مراحل وکیوم کردن:

1. اطمینان از خاموش بودن کولر: قبل از اتصال پمپ وکیوم، مطمئن شوید که کولر گازی کاملاً خاموش و برق آن قطع شده است.
2. اتصال گیج منیفولد: شلنگ آبی گیج منیفولد (فشار پایین) را به شیر سرویس لوله برگشت (لوله ضخیم‌تر) یونیت بیرونی وصل کنید. شلنگ زرد (وسط) گیج را به ورودی پمپ وکیوم وصل کنید.
3. باز کردن شیرهای گیج: شیرهای گیج منیفولد (آبی و قرمز) را کاملاً باز کنید.
4. روشن کردن پمپ وکیوم: پمپ وکیوم را روشن کرده و اجازه دهید تا کار کند.
5. مدت زمان وکیوم: مدت زمان وکیوم بسته به ظرفیت کولر، طول لوله‌کشی و قدرت پمپ وکیوم متغیر است. معمولاً حداقل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان لازم است. برای اطمینان بیشتر، باید گیج وکیوم فشار را به زیر ۵۰۰ میکرون (حدود ۲۹.۵ تا ۲۹.۹ اینچ جیوه خلاء) برساند.
6. اطمینان از وکیوم کامل: پس از خاموش کردن پمپ وکیوم، گیج منیفولد را برای حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تحت نظر بگیرید. عقربه گیج باید ثابت بماند. هرگونه افزایش فشار نشان دهنده وجود نشتی بسیار ریز یا وکیوم ناقص است که باید دوباره بررسی شود.
7. بستن شیرها و جدا کردن پمپ: پس از اطمینان از وکیوم کامل، ابتدا شیرهای گیج منیفولد را کاملاً ببندید (ابتدا شیر آبی، سپس شیر قرمز). سپس پمپ وکیوم را خاموش کرده و شلنگ زرد را از گیج و پمپ جدا کنید.

روش‌های اصلی شارژ گاز R22 در کولر گازی اسپلیت

پس از اطمینان از رفع نشتی و وکیوم کامل سیستم، نوبت به مرحله شارژ گاز می‌رسد. برای شارژ گاز R22 سه روش اصلی وجود دارد که هر کدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط سیستم و ابزارهای در دسترس شما دارد.

شارژ گاز R22 به روش وزنی (دقیق‌ترین و توصیه‌شده‌ترین روش)

این روش به دلیل دقت بالا، بهترین و استانداردترین راه برای شارژ گاز مبرد است.

زمان استفاده:

این روش عمدتاً در موارد زیر به کار می‌رود:

• نصب اولیه کولر گازی: زمانی که سیستم کاملاً نو و خالی از گاز است.
• پس از تعمیرات اساسی: وقتی کل گاز سیستم تخلیه شده و قطعاتی مانند کمپرسور، اواپراتور یا کندانسور تعویض شده‌اند.

محاسبه میزان گاز مورد نیاز:

برای شارژ وزنی، باید مقدار دقیق گاز مورد نیاز سیستم را بدانید:

• پلاک اطلاعات دستگاه: تمامی کولرهای گازی روی پلاک خود (که معمولاً روی یونیت خارجی نصب شده است) میزان گاز مبرد مورد نیاز را برای یک طول لوله‌کشی استاندارد (عموماً 5 متر) درج کرده‌اند.
• لوله‌کشی اضافی: اگر طول لوله‌کشی مسی بیشتر از حد استاندارد (مثلاً بیش از 5 متر) باشد، باید به ازای هر متر لوله اضافی، حدود 20 گرم گاز مبرد به سیستم اضافه کنید.

مراحل انجام:

1. کپسول گاز R22 را روی ترازوی دیجیتال دقیق قرار دهید و ترازو را صفر کنید.
2. شلنگ زرد گیج منیفولد را به کپسول گاز وصل کنید و طرف دیگر شلنگ را به گیج منیفولد متصل به شیر سرویس لوله ساکشن وصل کنید.
3. شیر کپسول گاز را به آرامی باز کرده و اجازه دهید گاز مبرد به سیستم وارد شود.
4. با نظارت مستقیم بر وزن کپسول روی ترازو، تزریق گاز را تا رسیدن به میزان دقیق محاسبه شده ادامه دهید.

شارژ گاز R22 به روش آمپری (مناسب برای تکمیل شارژ)

این روش برای مواردی که سیستم به طور کامل خالی نشده و نیاز به تکمیل شارژ دارد، مناسب است.

زمان استفاده:

زمانی که سیستم کاملاً خالی نیست و شما قصد دارید مقدار کمی گاز به آن اضافه کنید، یا زمانی که امکان تخلیه کامل و شارژ وزنی وجود ندارد.

مراحل انجام:

1. کولر گازی را در حالت سرمایش روشن کرده و دمای ترموستات را روی پایین‌ترین مقدار ممکن (مثلاً 18 درجه سانتی‌گراد) تنظیم کنید تا کمپرسور به طور مداوم کار کند.
2. آمپرمتر کلمپی را به یکی از سیم‌های اصلی برق ورودی به کمپرسور (معمولاً سیم فاز) وصل کنید.
3. آمپر مصرفی کمپرسور را با مقدار آمپر نامی (FLA) که روی پلاک دستگاه درج شده است، مقایسه کنید. (توجه داشته باشید که آمپر نامی معمولاً در شرایط استاندارد محیطی و فشار کاری مشخص می‌شود و ممکن است در شرایط واقعی کمی متفاوت باشد).
4. گاز را به صورت تدریجی و با پالس‌های کوتاه (۲ تا ۴ ثانیه باز و ۲ تا ۳ ثانیه بسته) تزریق کنید و همزمان آمپر مصرفی را با دقت کنترل کنید.
5. تزریق گاز را تا زمانی ادامه دهید که آمپر مصرفی کمپرسور به محدوده استاندارد (معمولاً کمی پایین‌تر یا در محدوده آمپر نامی پلاک دستگاه) برسد.

شارژ گاز R22 به روش گیج فشار (روش با کمترین دقت، با احتیاط استفاده شود)

این روش به دلیل وابستگی شدید فشار به دمای محیط، از دقت کمتری برخوردار است و تنها در صورت عدم دسترسی به ابزارهای دقیق‌تر و صرفاً برای بررسی سریع فشار، با احتیاط زیاد باید استفاده شود.

فشار استاندارد گاز R22:

معمولاً فشار در لوله برگشت (ساکشن) برای گاز R22 در حالت کارکرد عادی و در دمای محیط استاندارد (حدود 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد) بین 60 تا 70 PSI (پوند بر اینچ مربع) است.

مهم: این فشار به شدت به دمای محیط، دمای اواپراتور، میزان رطوبت و حتی تمیزی فیلترها وابسته است و نباید به تنهایی معیار قطعی برای شارژ گاز قرار گیرد.

مراحل انجام:

1. کولر گازی را روشن کرده و روی حالت سرمایش با کمترین دما تنظیم کنید.
2. شلنگ آبی گیج منیفولد را به شیر سرویس لوله برگشت (لوله ضخیم‌تر) یونیت خارجی وصل کنید و شلنگ زرد را به کپسول گاز متصل نمایید.
3. شیر کپسول را به آرامی باز کنید.
4. شیر آبی گیج منیفولد را به صورت پالسی (برای ۲ تا ۴ ثانیه باز و ۲ تا ۳ ثانیه بسته) باز و بسته کنید و همزمان عقربه گیج فشار پایین را مشاهده کنید.
5. پس از هر پالس، اجازه دهید فشار روی گیج ثابت شود و سپس پالس بعدی را اعمال کنید.
6. این کار را تا رسیدن فشار به محدوده 60 تا 70 PSI (با در نظر گرفتن دمای محیط) ادامه دهید.

نکته: در تمامی روش‌ها، پس از هر بار اضافه کردن گاز، اجازه دهید کولر گازی برای چند دقیقه کار کند تا گاز در سیستم به تعادل برسد و سپس مجدداً فشار یا آمپر را بررسی کنید.

مراحل گام به گام شارژ گاز R22 (فرآیند اجرایی کامل)

پس از درک نیاز به شارژ، رعایت نکات ایمنی و آماده‌سازی ابزار و سیستم، اکنون نوبت به فرآیند اجرایی شارژ گاز می‌رسد. این مراحل باید با دقت و نظم خاصی انجام شوند تا عملیات به درستی و بدون خطر پیش رود.

اتصال تجهیزات

1. قطع برق و خاموش کردن کولر: ابتدا از خاموش بودن کولر گازی و قطع کامل برق آن اطمینان حاصل کنید. این کار مهمترین گام ایمنی است.
2. اتصال شلنگ آبی به شیر سرویس: شلنگ آبی (فشار پایین) گیج منیفولد را به شیر سرویس لوله برگشت (شیر بزرگتر و ضخیم‌تر) یونیت بیرونی کولر گازی وصل کنید. از محکم بودن اتصال اطمینان حاصل کنید.
3. باز کردن دریچه شیر سرویس: با استفاده از آچار آلن مناسب، دریچه شیر سرویس (درپوش فلزی) را کمی باز کنید (حدود یک ربع تا نیم دور برخلاف عقربه‌های ساعت) تا امکان جریان گاز فراهم شود.
4. اتصال شلنگ زرد به کپسول گاز: شلنگ زرد (شارژ) گیج منیفولد را به شیر کپسول گاز R22 وصل کنید.

هواگیری شلنگ‌ها

وجود هوا در شلنگ‌های گیج منیفولد می‌تواند باعث ورود رطوبت به سیستم و کاهش راندمان شود. بنابراین، هواگیری شلنگ‌ها ضروری است:

1. بستن شیر کپسول: مطمئن شوید شیر کپسول گاز R22 کاملاً بسته است.
2. هواگیری از گیج: سر شلنگ زرد متصل به گیج را از کپسول جدا کرده و شیر آبی گیج را برای ۱ تا ۲ ثانیه باز کنید تا هوای داخل شلنگ از گیج خارج شود. سپس شلنگ را مجدداً محکم به کپسول وصل کنید. (این کار باعث می‌شود هوای موجود در شلنگ‌ها و گیج خارج شود.)

روشن کردن کولر گازی و تزریق گاز

1. روشن کردن کولر: برق کولر گازی را وصل کرده و دستگاه را روشن کنید. آن را روی حالت سرمایش با کمترین دمای ممکن (مثلاً ۱۸ درجه سانتی‌گراد) تنظیم کنید و سرعت فن را روی حداکثر قرار دهید تا کمپرسور وارد مدار شده و به طور مداوم کار کند.
2. باز کردن شیر کپسول: هنگامی که کمپرسور شروع به کار کرد، شیر کپسول گاز R22 را به آرامی و تا انتها باز کنید.
3. نکته مهم در تزریق R22: مهم است که گاز R22 همیشه به صورت گازی (فاز بخار) و با کپسول به صورت عمودی شارژ شود. برخلاف R410A که به صورت مایع شارژ می‌شود، تزریق R22 به صورت مایع می‌تواند به کمپرسور آسیب برساند.
4. روش تزریق بر اساس انتخاب شما:
   • شارژ وزنی: اگر از روش وزنی استفاده می‌کنید، شیر آبی روی گیج منیفولد را باز کنید و اجازه دهید گاز وارد سیستم شود. وزن کپسول را با دقت روی ترازو تحت نظر داشته باشید تا به میزان دقیق محاسبه شده برسید.
   • شارژ آمپری/گیج فشار: اگر از این روش‌ها استفاده می‌کنید، شیر آبی روی گیج منیفولد را به صورت پالسی (برای ۲ تا ۴ ثانیه باز و ۲ تا ۳ ثانیه بسته) باز و بسته کنید. در هر بار باز کردن، اجازه دهید گاز وارد سیستم شده و سپس شیر را ببندید تا فشار یا آمپر به تعادل برسد.

مانیتورینگ دقیق و لحظه‌ای

همزمان با تزریق گاز، باید پارامترهای مختلف را به دقت رصد کنید:

• فشار گیج: گیج فشار (باید در محدوده ۶۰-۷۰ PSI برای R22 قرار گیرد) را رصد کنید. این فشار با توجه به دمای محیط و شرایط کارکرد دستگاه ممکن است کمی متفاوت باشد.
• آمپرمتر: اگر از روش آمپری استفاده می‌کنید، آمپرمتر کلمپی را که به سیم کمپرسور وصل کرده‌اید، به دقت زیر نظر بگیرید تا آمپر به محدوده پلاک دستگاه برسد.
• صدای کمپرسور: به صدای کمپرسور گوش دهید. صدای آن باید یکنواخت و بدون تقلا باشد.
• دمای لوله‌ها: لوله برگشت (لوله ضخیم‌تر) باید خنک و مرطوب باشد، نه اینکه یخ بزند. لوله رفت (لوله نازک‌تر) باید گرم باشد.
• سرمایش خروجی: پرتاب باد سرد از یونیت داخلی را بررسی کنید.

در روش وزنی، مانیتورینگ فشار و آمپر به عنوان تأییدیه نهایی عملکرد صحیح سیستم است و پس از رسیدن به وزن مطلوب، باید این پارامترها را نیز در محدوده استاندارد ببینید.

قطع شارژ و جدا کردن تجهیزات

1. بستن شیر گیج: پس از رسیدن به میزان گاز یا فشار و آمپر مطلوب، ابتدا شیر آبی روی گیج منیفولد را کاملاً ببندید.
2. بستن شیر کپسول: سپس شیر کپسول گاز را محکم ببندید.
3. خاموش کردن کولر و قطع برق: کولر گازی را خاموش کرده و برق آن را قطع کنید.
4. جدا کردن شلنگ‌ها: شلنگ‌ها را به آرامی و با احتیاط از شیر سرویس و کپسول جدا کنید. ممکن است در لحظه جدا کردن کمی گاز از شلنگ‌ها خارج شود که طبیعی است.
5. محکم کردن دریچه شیر سرویس: دریچه شیر سرویس (با آچار آلن) را تا انتها محکم کنید تا از هرگونه نشتی در آینده جلوگیری شود.

رعایت دقیق این مراحل، شارژ ایمن و مؤثر کولر گازی اسپلیت با گاز R22 را تضمین می‌کند و به شما کمک می‌کند تا از عملکرد بهینه و طولانی‌مدت دستگاه خود بهره‌مند شوید.

تفاوت‌های کلیدی گاز R22 با R410A (افزایش آگاهی و هشدارهای مهم)

با وجود اینکه تمرکز این مقاله بر شارژ گاز R22 است، اما با توجه به تغییرات تکنولوژی و استانداردهای زیست‌محیطی، آشنایی با تفاوت‌های این گاز با مبردهای جدیدتر، به ویژه R410A، ضروری است. این آگاهی به شما کمک می‌کند تا در مورد دستگاه خود و نحوه سرویس آن تصمیمات درست‌تری بگیرید و از خطرات احتمالی جلوگیری کنید.

تاثیرات زیست‌محیطی

• R22: این گاز از دسته هیدروکلروفلوئوروکربن‌ها (HCFC) است که حاوی کلر می‌باشد. کلر موجود در R22 به لایه ازون آسیب می‌رساند و دارای پتانسیل تخریب ازون (ODP) بالایی است. به همین دلیل، تولید و استفاده از آن در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته ممنوع یا به شدت محدود شده است.
• R410A: این گاز فاقد کلر است و بنابراین به لایه ازون آسیب نمی‌رساند (ODP صفر). با این حال، R410A دارای پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) بالایی است، به این معنی که می‌تواند به پدیده گرمایش زمین کمک کند. این گاز جایگزین رایج R22 در کولرهای گازی مدرن محسوب می‌شود.

حالت شارژ

• R22: همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، R22 یک گاز خالص است و هنگام شارژ باید به صورت گازی (فاز بخار) تزریق شود. کپسول آن به صورت عمودی قرار می‌گیرد.
• R410A: این گاز یک ترکیب (مخلوط) از دو یا چند مبرد مختلف است. برای حفظ نسبت صحیح ترکیبات آن، R410A باید به صورت مایع (فاز مایع) شارژ شود. به همین دلیل، کپسول آن هنگام شارژ باید سروته قرار گیرد.

فشار کاری

• R22: فشار کاری سیستم‌های R22 نسبتاً پایین‌تر است. فشار استاندارد در لوله ساکشن (فشار پایین) معمولاً بین 60 تا 70 PSI است.
• R410A: فشار کاری سیستم‌های R410A به طور قابل توجهی بالاتر است. فشار استاندارد در لوله ساکشن معمولاً بین 120 تا 135 PSI می‌باشد. این فشار بالاتر به دلیل خواص ترمودینامیکی متفاوت R410A است و نیاز به کمپرسورها و لوله‌کشی‌های مقاوم‌تر دارد.

جدول مقایسه R22 و R410A

ویژگی	گاز R22	گاز R410A
نوع مبرد	هیدروکلروفلوئوروکربن (HCFC)	هیدروفلوئوروکربن (HFC)
ترکیب شیمیایی	تک‌جزئی (خالص)	مخلوط دوتایی (آزئوتروپیک)
تاثیر بر لایه ازون (ODP)	بالا (مخرب)	صفر (دوستدار ازون)
پتانسیل گرمایش جهانی (GWP)	متوسط	بالا (تاثیرگذار بر گرمایش زمین)
حالت شارژ	گازی (کپسول عمودی)	مایع (کپسول سروته)
فشار کاری (ساکشن)	پایین‌تر (60-70 PSI)	بالاتر (120-135 PSI)
روغن کمپرسور	مینرال یا آلکیل بنزن	پلی‌اُل استر (POE)
راندمان	خوب	بالاتر

هشدار بسیار مهم: هرگز گاز R22 را با R410A یا بالعکس مخلوط نکنید!

این یک قانون طلایی در صنعت تهویه مطبوع است. مخلوط کردن این دو گاز مبرد در یک سیستم تبرید، می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. تفاوت در فشار کاری، خواص شیمیایی و نوع روغن کمپرسور باعث می‌شود که مخلوط شدن این گازها به موارد زیر منجر شود:

• آسیب جدی به کمپرسور: افزایش فشار غیرقابل کنترل، خرابی مکانیکی و سوختن کمپرسور حتمی است.
• کاهش شدید راندمان: سیستم قادر به خنک‌سازی صحیح نخواهد بود.
• خطر انفجار: در موارد بسیار نادر و تحت فشارهای بسیار بالا، امکان انفجار نیز وجود دارد.

اگر کولر گازی شما با R22 کار می‌کند، باید فقط با R22 شارژ شود. هرگونه تلاش برای تبدیل سیستم R22 به R410A نیازمند تعویض کامل کمپرسور، لوله‌کشی‌ها و سایر اجزا است که از نظر اقتصادی به صرفه نیست و عملاً معادل خرید یک کولر گازی جدید است.

نکات تکمیلی برای شارژ صحیح و افزایش طول عمر کولر گازی

پس از طی مراحل اصلی شارژ گاز، رعایت چند نکته پایانی می‌تواند به حفظ عملکرد بهینه و افزایش دوام کولر گازی اسپلیت شما کمک کند. این نکات هم در مورد فرآیند شارژ و هم در مورد نگهداری کلی دستگاه اهمیت دارند.

اهمیت سرویس‌های دوره‌ای

کولر گازی اسپلیت، مانند هر وسیله مکانیکی دیگری، برای حفظ کارایی و طول عمر خود نیاز به سرویس و نگهداری منظم دارد:

• جلوگیری از نشتی‌های احتمالی: در سرویس‌های دوره‌ای، تکنسین می‌تواند اتصالات و لوله‌ها را برای یافتن نشانه‌های اولیه نشتی بررسی کند و قبل از اینکه مشکل جدی شود، آن را برطرف سازد.
• تمیز نگه داشتن فیلترها: فیلترهای هوای کثیف مانع جریان مناسب هوا می‌شوند و راندمان سیستم را کاهش می‌دهند. تمیز کردن یا تعویض منظم فیلترها به کمپرسور کمک می‌کند تا با فشار کمتری کار کند و مصرف برق کاهش یابد.
• شستشوی کویل‌ها: کویل‌های یونیت داخلی (اواپراتور) و یونیت خارجی (کندانسور) به مرور زمان با گرد و غبار و آلودگی پوشیده می‌شوند. تمیز کردن آن‌ها جریان حرارت را بهبود می‌بخشد و راندمان سرمایش را افزایش می‌دهد.
• بررسی سلامت کمپرسور: در سرویس‌های دوره‌ای، وضعیت روغن کمپرسور، اتصالات الکتریکی و عملکرد کلی آن نیز بررسی می‌شود.

عواقب شارژ نادرست گاز

شارژ گاز مبرد نه تنها باید به درستی انجام شود، بلکه باید به میزان صحیح نیز باشد. هرگونه افراط یا تفریط در میزان گاز، می‌تواند به دستگاه آسیب برساند:

• شارژ بیش از حد (Overcharge): اگر بیش از حد نیاز، گاز مبرد به سیستم تزریق شود، فشار داخل سیستم به طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این فشار بالا باعث افزایش مصرف برق، کاهش راندمان سرمایش و تحت فشار قرار گرفتن شدید کمپرسور می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به خرابی زودهنگام کمپرسور گردد. از علائم آن می‌توان به گرم شدن بیش از حد کمپرسور و کاهش سرمایش اشاره کرد.
• شارژ کمتر از حد (Undercharge): کمبود گاز مبرد (که معمولاً ناشی از نشتی است) باعث می‌شود که سیستم قادر به جذب و دفع حرارت کافی نباشد. این وضعیت منجر به سرمایش ناکافی، یخ‌زدگی لوله‌ها و کویل‌ها، فشار پایین در سیستم و در نهایت آسیب دیدن کمپرسور به دلیل کارکرد مداوم و بدون وقفه می‌شود.

توصیه‌های نهایی

• استفاده از گاز مبرد با کیفیت: همیشه از کپسول‌های گاز مبرد با کیفیت و استاندارد استفاده کنید. گازهای بی‌کیفیت یا ناخالص می‌توانند به سیستم آسیب برسانند و راندمان را کاهش دهند.
• مهارت و تجربه: شارژ گاز کولر گازی یک کار تخصصی است. اگر تجربه و دانش کافی ندارید، هرگز به صورت خودسرانه اقدام به این کار نکنید. کمک گرفتن از یک تکنسین متخصص و دارای مجوز، بهترین و ایمن‌ترین راه است.
• مشکلات کمپرسور کولر گازی: کمبود یا شارژ بیش از حد گاز می‌تواند به مشکلات جدی در کمپرسور منجر شود. کمپرسور قلب کولر گازی است و تعمیر یا تعویض آن بسیار پرهزینه خواهد بود. با شارژ صحیح گاز، می‌توانید از سلامت این قطعه حیاتی محافظت کنید.

شارژ صحیح و دقیق گاز R22، نه تنها به بهبود عملکرد و افزایش راندمان کولر گازی اسپلیت شما کمک می‌کند، بلکه با رعایت پروتکل‌های ایمنی و استانداردهای فنی، از بروز خطرات احتمالی و آسیب به دستگاه و محیط زیست نیز جلوگیری می‌نماید.

نتیجه‌گیری

نحوه شارژ کولر گازی اسپلیت R22 فرآیندی کاملاً تخصصی و حساس است که نیازمند دقت، دانش فنی، و رعایت پروتکل‌های ایمنی سخت‌گیرانه است. همانطور که در این راهنمای جامع شرح داده شد، از تشخیص صحیح علائم کمبود گاز و یافتن ریشه مشکل (که غالباً نشتی است) تا آماده‌سازی دقیق سیستم با وکیوم کامل و استفاده از ابزارهای استاندارد، هر مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتخاب روش صحیح شارژ گاز – اعم از وزنی، آمپری یا گیج فشار – نیز بسته به شرایط و امکانات موجود، نقش کلیدی در موفقیت‌آمیز بودن این عملیات ایفا می‌کند.

همچنین، درک تفاوت‌های اساسی گاز R22 با مبردهای جدیدتر مانند R410A، به ویژه از نظر زیست‌محیطی، حالت شارژ و فشار کاری، برای جلوگیری از اشتباهات پرهزینه و خطرناک ضروری است. شارژ نادرست گاز، چه به صورت کمبود و چه به صورت شارژ بیش از حد، می‌تواند منجر به کاهش راندمان، افزایش مصرف برق، آسیب‌های جدی به کمپرسور و در نهایت کاهش طول عمر دستگاه شود.

با رعایت تمامی نکات ایمنی، استفاده از ابزار مناسب و دانش کافی، می‌توانید از عملکرد بهینه و طولانی‌مدت کولر گازی اسپلیت خود اطمینان حاصل کنید. در نهایت، توصیه می‌شود در صورت عدم اطمینان یا تجربه ناکافی، همیشه از خدمات یک تکنسین متخصص و دارای مجوز بهره ببرید تا از سلامت دستگاه خود و محیط زیست محافظت کنید.

سوالات متداول

1. آیا می‌توان بدون پمپ وکیوم، کولر گازی R22 را شارژ کرد و چه خطراتی دارد؟

خیر، شارژ کولر گازی R22 بدون پمپ وکیوم به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و خطرات جدی مانند ورود هوا و رطوبت به سیستم، کاهش شدید راندمان، خوردگی قطعات داخلی و آسیب دائمی به کمپرسور را به دنبال دارد.

2. اگر کولر گازی من از گاز R22 استفاده می‌کند، امکان تبدیل آن به سیستم R410A وجود دارد؟

خیر، تبدیل سیستم R22 به R410A امکان‌پذیر نیست و نیازمند تعویض کامل کمپرسور، لوله‌کشی و اواپراتور و کندانسور است که از نظر اقتصادی معادل خرید یک دستگاه جدید است.

3. بهترین زمان از سال برای بررسی و شارژ گاز کولر گازی R22 چه فصلی است و چرا؟

بهترین زمان برای بررسی و شارژ گاز کولر گازی R22، اوایل فصل گرم (بهار) است تا دستگاه قبل از شروع اوج مصرف، برای تابستان آماده و در اوج راندمان باشد.

4. آیا گاز R22 که در بازار موجود است، همگی استاندارد و با کیفیت هستند یا باید به نکات خاصی توجه کرد؟

خیر، تمامی گازهای R22 موجود در بازار استاندارد نیستند؛ همیشه از برندهای معتبر و کپسول‌های پلمپ شده با تاریخ تولید جدید استفاده کنید تا از خلوص و کیفیت گاز اطمینان حاصل شود.

5. چه تفاوتی بین شارژ گاز R22 در کولرهای اسپلیت با کولرهای پنجره‌ای از نظر فرآیند و ابزار وجود دارد؟

تفاوت عمده‌ای در فرآیند شارژ گاز R22 بین کولرهای اسپلیت و پنجره‌ای از نظر اصول فنی و ابزار وجود ندارد، اما دسترسی به شیرهای سرویس در کولرهای پنجره‌ای ممکن است کمی متفاوت باشد.