غزال زیاری_ تحقیقات جدید حکایت از آن دارد که یک رژیم غذایی غربی متشکل از غذاهای چرب و شیرین (غذاهای ناسالم)، در طول سال‌های حیاتی رشد مغز، باعث مختل شدن حافظه در دراز مدت خواهد شد.
رژیم غذایی غربی که در حقیقت با غذای ناسالم مترادف است، به دلیل تأثیرش بر سلامت جسمی و روانی و آسیب‌هایش این روزها حسابی مورد توجه قرار گرفته است. رژیم غذایی غربی در حقیقت، رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده، چربی‌های اشباع شده و قندهای ساده است که با مصرف بیش از حد کالری، چاقی و اختلال متابولیک ارتباط دارد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که رژیم غذایی غربی، چطور بر عملکرد مغز در حال رشد تأثیر می‌گذارد؟
مغز نوجوانان، “در حال رشد” است و مابین سنین 10 تا 24 سالگی، مغز انسان تغییرات قابل توجهی دارد و عواملی مثل ژنتیک، هورمون‌ها، خواب و رژیم غذایی بر آن تاثیرگذار است. در مطالعاتی که پیش از این انجام شده، مشخص شده که رژیم غذایی و مخصوصا رژیم غذایی غربی با اختلال عملکرد شناختی مرتبط است.
نحوه اثرگذاری غذاهای چرب بر مغز نوجوانان
نتایج مطالعات جدید محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی (USC) از نحوه تاثیرگذاری رژیم غذایی پرچرب و شیرین بر روی مغز نوجوان و آسیب به مغز و حافظه آنها خبر می‌دهد. این دانشمندان، تحقیقاتشان را بر روی موش های صحرایی جوان و نوجوان انجام دادند. اسکات کانوسکی، استاد علوم‌زیستی در USC و نویسنده مطالعه در این باره توضیح داده:« آنچه که مدت‌هاست مشاهده کرده‌ایم، این است که این موش‌ها که با این رژیم غذایی ناسالم رشد کردند، دارای اختلالات حافظه‌ای هستند که از بین نمی‌روند. حتی اگر در ادامه به آنها رژیم غذایی سالم بدهید هم متاسفانه این اثرات تا بزرگسالی در بدن آنها باقی می‌ماند.»
این موش‌ها به دو دسته تقسیم شدند، یک دسته با رژیم غذایی ناسالم به سبک کافه‌ها یا رژیم غذایی غربی تغذیه شدند و دسته دوم رژیم غذایی استاندارد داشتند. موش‌هایی که با رژیم غذایی غربی تغذیه می‌شدند، دسترسی آزاد به غذای پرچرب و شیرین، چیپس، کره بادام زمینی با پوشش شکلاتی و نوشیدنی‌های شربت ذرت با فروکتوز بالا داشتند. این موش‌ها از 26 روزگی تا 56 روزگی، که نشان‌دهنده دوره رشد نوجوانی است، با این رژیم تغذیه شدند. بعد از این دوره، رژیم غذایی غربی آنها متوقف و به آنها یک رژیم غذایی سالم داده شد.
سپس آزمایش‌هایی برای سنجش حافظه اپیزودیک وابسته به هیپوکامپ مغز (حافظه بلندمدت رویدادهای روزمره که در زمان‌ها و مکان‌های خاصی رخ می‌دهند (مثلاً خاطرات جشن تولد هفت سالگی شما)) برروی آنها انجام شد.
حافظه ناامید کننده موش‌هایی با رژیم غذایی ناسالم
آزمایش حافظه بدین ترتیب بود که در ابتدا به موش‌ها اجازه داده می‌شد تا در مکان‌های مختلف به کاوش و جستجوی اشیا بپردازند. چند روز بعد، موش‌ها دوباره به صحنه‌ای تقریباً یکسان برمی‌گشتند، با این تفاوت که یک شی جدید به محیط اضافه شده بود.
در این آزمایش مشخص شد که رژیم غذایی غربی باعث ایجاد اختلالاتی در حافظه اپیزودیک می‌شود که حتی پس از قطع شدن رژیم غذایی غربی و آغاز رژیم غذایی سالم نیز این اختلالات ادامه داشت. جالب اینجا بود که موش‌هایی که از رژیم غذایی سالم بهره برده بودند، کاملا با این صحنه‌ها آشنا بودند؛ ولی موش‌هایی که چندین روز از رژیم غذایی غربی استفاده کرده بودند، به نحوی رفتار می‌کردند که مشخص بود که به خاطر نمی‌آورند که کدام شی را قبلا و کجا دیده‌اند.
رژیم غذایی غربی، در نتایج آزمایش‌های حافظه طراحی شده برای ارزیابی مناطقی از مغز غیر از هیپوکامپ تغییر چندانی ایجاد نکرده بود.
محققان بیشتر به دنبال بررسی اثرگذاری رژیم غذایی غربی بر سطوح انتقال‌دهنده عصبی استیل‌کولین (که برای حافظه و یادگیری ضروری است) بودند. هیپوکامپ برای عملکرد مناسب حافظه به استیل کولین متکی است و سطح استیل کولین در مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، پایین است. از همین رو، میزان آن در هنگام تکمیل آزمایش‌های حافظه و در جریان مطالعات پس از مرگ در هر دو دسته موش‌ها اندازه گیری شد.
آنا هیز، نویسنده اصلی این مقاله در این باره توضیح داده: «سیگنال‌دهی استیل کولین، مکانیزمی است که به موش‌ها کمک می‌کند تا رویدادها را رمزگذاری و به خاطر بسپارند؛ دقیقا چیزی شبیه به حافظه اپیزودیک در انسان که به ما این امکان را می‌دهد تا رویدادهای گذشته را به خاطر بسپاریم. این‌طور به نظر می‌رسد که این سیگنال‌ها در موش‌هایی که با رژیم غذایی چرب و شیرین رشد کرده‌اند، رخ نمی‌دهد.»
تغییراتی که بازگشتی ندارد
در اوایل استفاده از رژیم غذایی غربی، تغییراتی در میکروبیوم روده مشاهده شد؛ اما پس از اعمال رژیم غذایی سالم، سلامت میکروبیوم بازسازی و این تغییرات اصلاح شد؛ اما اختلال حافظه همچنان پابرجا بود و این نشان می‌دهد که دلیل ایجاد این اختلالات استیل‌کولین بوده و نه میکروبیوم. نکته جالب توجه اینجاست که اختلالات مداوم حافظه ناشی از رژیم غذایی غربی، در غیاب تأثیرگذاری بر وزن بدن و متابولیسم رخ داده بود و این بدان معناست که رژیم غذایی در اوایل زندگی می‌تواند جدای از بحث چاقی، تأثیر طولانی مدتی بر عملکرد مغز داشته باشد.
این درحالی است که تغییر رژیم غذایی از غذاهای ناسالم به یک رژیم غذایی سالم، باعث کاهش نقص حافظه که مرتبط با رژیم غذایی نامناسب نشد، اما محققان با بهره‌گیری از داروهایی که استیل کولین را تقلید می‌کنند، توانستند تا این اختلال را معکوس کنند. قبل از انجام تست حافظه، این داروها به صورت مستقیم به هیپوکامپ تزریق و باعث بهبود عملکرد حافظه آسیب دیده ناشی از رژیم غذایی غربی شد.
یافته‌های این مطالعه پیغام آشکاری دارد. افراد جوان و مخصوصا نوجوانانی که مغزشان در حال رشد است، در صورت استفاده از رژیم غذایی غربی، باید خود را برای خطر آسیب طولانی مدت به عملکرد مغز آماده کنند.
کانوسکی در این باره توضیح داد: «نمی‌دانم چطور می‌توان این را گفت، اما متأسفانه، بعضی چیزها که ممکن است در بزرگسالی به راحتی قابل برگشت باشند، در دوران کودکی کمتر قابل برگشت خواهند بود.»
به هر ترتیب برای بررسی این موضوع که چطور می‌توان مشکلات حافظه ناشی از رژیم غذایی غربی که در دوران نوجوانی ایجاد می‌شوند را معکوس کرد، به تحقیقات و آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
منبع: newatlas
227227