موشک غول‌پیکر ژاپنی که نخستین پرتابش شکست خورد / عکس

موشک جدید H۳ متعلق به آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن (JAXA)، روز ششم مارس ساعت ۸:۳۷ بعد از ظهر به وقت منطقه زمانی شرقی از مرکز فضایی تانیگاشیما (TNSC) پرتاب شد. پنج دقیقه و ۲۷ ثانیه پس از بلند شدن، فرمان جداسازی مرحله و روشن شدن مرحله دوم به موشک فرستاده شد. درست پس از گذشت هفت دقیقه از پرواز، مفسران پرتاب در پخش زنده خاطر نشان کردند که سرعت موشک در حال کاهش است و روشن شدن مرحله دوم قابل تایید نیست.

کنترل‌کننده‌های مأموریت اندکی پس از آن، فرمان انهدام موشک را صادر کردند و نخستین پرواز آزمایشی آن را به پایان رساندند. در زیرنویس پخش زنده آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن نوشته شد: یک فرمان مبنی بر انهدام وسیله صادر شده است، زیرا امکان تحقق مأموریت وجود ندارد.

پرتاب روز ششم مارس، دومین تلاش H۳ بود. این موشک، نخستین تلاش خود را در ۱۶ فوریه متوقف کرد. آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن پس از بررسی موشک، در نهایت به مشکلی در سیستم الکتریکی آن پی برد که نیرو را به موتورهای مرحله نخست LE-۹ موشک می‌رساند.

هنگام صدور فرمان انهدام، ماهواره ALOS-۳ که با نام DAICHI-۳ نیز شناخته می‌شود، روی موشک قرار داشت و به سمت مدار خورشید همگام در فاصله ۶۶۹ کیلومتری بالای زمین حرکت می‌کرد. این ماهواره برای ارائه تصاویری با وضوح بالا از ژاپن و سایر مناطق طراحی شده است.

این پرتاب ناموفق پس از یک دهه توسعه پیش آمد که به طور مشترک توسط آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن و صنایع سنگین میتسوبیشی (Mitsubishi Heavy Industries) صورت گرفته بود. مشکلات آماده‌سازی موتورهای قوی مبتنی بر هیدروژن مایع و اکسیژن مایع موشک LE-۹، به تاخیر قابل توجهی در پرتاب نخست منجر شد.

در صفحه مشخصات H۳ نوشته شده که این موشک قادر است محموله‌ای به وزن چهار تن یا بیشتر را به مدار خورشیدهمگام (Sun-synchronous orbit) و ۶.۵ تن یا بیشتر را به مدار انتقالی زمین‌ایستا برساند.

نسخه‌ای از موشک که روز دوشنبه در پرتاب شکست خورد، دارای دو تقویت‌کننده جانبی سوخت جامد بود، اما این موشک را می‌توان با چهار تقویت‌کننده همراه کرد تا ظرفیت حمل آن افزایش یابد. در پرواز آزمایشی روز دوشنبه نیز تنها از یک جفت موتور LE-۹ استفاده شد؛ در حالی که انواع توانمندتر این موشک از سه LE-۹ استفاده می‌کنند.

این پرتابگر جدید، جایگزین موشک H-IIA خواهد شد که انتظار می‌رود آخرین پرواز خود را در سال ۲۰۲۴ انجام دهد.

براساس گفته آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن، H۳ برای رسیدن به قابلیت‌های انعطاف‌پذیری بالا، اطمینان بالا و هزینه پایین‌تر نسبت به H-IIA طراحی شده است. با وجود این، پس از ظهور موشک فالکون۹ (Falcon ۹) قابل استفاده مجدد شرکت اسپیس ایکس (SpaceX) که ثابت کرده بسیار قابل اعتماد و مقرون‌به‌صرفه است، موشک H۳ در بازار پرتاب بین‌المللی با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد.

مارکو آلیبرتی، کارشناس ارشد موسسه سیاست فضایی اروپا (ESPI) در وین معتقد است که با وجود این موضوعات، پیشرفت‌های اخیر در بخش‌های دیگر، فرصت‌هایی را برای H۳ ایجاد کرده‌اند.

آلیبرتی گفت: توقف استفاده از موشک‌های روسی در این بازار، همراه با عدم وجود یک پیشنهاد از سوی رقیب اروپایی، فرصت‌های جدیدی را برای پرتابگرهای ژاپنی ایجاد می‌کند که پیشتر در بازار تجاری غایب بودند.

یوی ناکاما، پژوهشگر مدعو از دانشگاه توکیو (UTokyo) در موسسه سیاست فضایی اروپا خاطرنشان کرد که دولت ژاپن در ماه مه ۲۰۲۲ تصمیم گرفت تأسیسات پرتاب موشک داخلی را به طور قابل توجهی گسترش دهد تا به کمبود جهانی ظرفیت پرتاب در پی تهاجم روسیه به اوکراین رسیدگی کند.

در هر حال، H۳ باید پس از بلند شدن خود ثابت کند که قابل اعتماد است. همچنین، این موشک به پشتیبانی دولت ژاپن برای ماموریت‌ها نیاز دارد. یکی از منابع ماموریت‌ها، نیازهای امنیتی ژاپن خواهد بود. ناکاما گفت: عملیات پایدار H۳، کمک قابل توجهی را به امنیت ژاپن خواهد کرد. یکی از اهداف اصلی H۳، حفظ خودمختاری به شمار می‌رود و منظور از آن به کارگیری وسیله پرتاب اصلی متعلق به خود کشور است که مأموریت دولت را برآورده می‌کند.

آلیبرتی گفت: با نگاهی به آینده می‌توان گفت که H۳ احتمالا خواهد توانست نقش مهمی را در آرزوی ژاپن برای ظرفیت‌های پرتاب خدمه ایفا کند.

5858