یکی از اهداف انجام شدن ختنه زنان در ایران؛ کاهش میل جنسی زن بوده است و در بخشی از مناطق به دلایل مختلفی ازجمله پیروى از سنت‌های اشتباه و براساس فرهنگ و عرف و با توجیهات مذهبی و دینی این عمل انجام می‌شود. البته در هیچ‌یک از ادیان به این مسئله به‌صورت مستقیم اشاره نشده است و نمی‌توان انجام شدن آن را به دین خاصی ربط داد.بالاترین آمار ختنۀ زنان در جهان به آفریقا تعلق دارد و در میان یهودیان اتیوپی و اریتره، مسلمانان نیجریه و سومالی و سودان و گروهی از مسیحیان رواج دارد و در مناطقی از کردستان و جنوب ایران نیز انجام می‌شود.
در برخی مناطق جهان این عمل به‌منزلۀ مرحلۀ گذر از کودکی به زنانگی است. در برخی مناطق دیگر نیز در قالب نوعی طب سنتی یا باور عامه انجام می‌شود؛ به این معنا که در این مناطق اعتقاد دارند در بدن دختربچه‌ها خون سیاه یا خون کثیف وجود دارد و این عمل باعث می‌شود این خون از بدن آنان خارج شود.
اما هدف و خاستگاه اصلی چنین عملی کاهش یا کنترل میل جنسی زن پیش‌از ازدواج است. در بیشتر مناطق دورافتاده و روستایى، که از فقر اقتصادى و فرهنگى رنج مى‌برند، برای کاهش میل جنسی دختران و جلوگیری از ورود به رابطۀ جنسی خارج از ازدواج بعد از رسیدن به سن بلوغ آنان را ختنه می‌کنند و احتمالاً به‌علت وجود همین تعصبات، دختربچه‌ها را وامی‌دارند تا به ازدواج زودهنگام تن دهند.
انواع و تقسیم بندی ختنه زنان
براساس تقسیم‌بندی سازمان بهداشت جهانی، به بریدن بخشی یا تمامی یا برداشتن جزئی یا کلی کلیتوریس و لب‌های کوچک فرج با/ یا بدون بریدن لب‌های بزرگ فرج و یا دوختن آن ختنۀ زنان اطلاق می‌شود.در نوع اول مُثله کردن دستگاه تناسلی زنان کلیتوریس برداشته می‌شود؛ در نوع دوم کلیتوریس به‌همراه لب‌های کوچک فرج بریده می‌شود؛ و در نوع سوم پس‌از برش کلیتوریس و لب‌های کوچک فرج، لب‌های بزرگ فرج به هم نزدیک و دوخته می‌شود. هر سه این انواع عوارض پزشکی منفی دارند، اما عارضۀ نوع سوم از انواع دیگر شدیدتر است.
علت و دلیل ختنه زنان در ایران
برخی باورها، هنجارها، نگرش‌ها، و نظام‌های سیاسی و اقتصادی در استمرار این سنت نقش داشته‌اند.پیش‌از این، دربارۀ رواج ختنه در ایران مطالعاتی گردآوری شده بود، اما با بررسی، تحلیل، و موشکافی عمل ختنه زنان و دختران در ایران این عمل در چهار استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، و هرمزگان رواج دارد.برخی باورها، هنجارها، نگرش‌ها و نظام‌های سیاسی و اقتصادی در ادامه یافتن این سنت نقش دارند.
اهمیت تحقیق درباره ختنه زنان
یافته‌های تحقیق درباره این مورد از دو منظر اهمیت دارد: نخست آن‌که برای مطالعات و تحقیقات آتی در ایران، که بسیار هم ضروری است، زیربنایی فراهم می‌کند و دیگر آن‌که در ارتقای آگاهی نسبت‌به تداوم عمل ختنه زنان در ایران مؤثر است.همچنین در مقیاسی وسیع‌تر، این تحقیق بر این باورِ دیرین که رواج این عمل را تنها محدود به آفریقا می‌داند خط بطلان کشیده و شواهد کافی فراهم کرده است تا دیگر هرگز نتوان رواج ختنۀ زنان و دختران را انکار کرد.
چراکه ختنه زنان، علاوه‌بر آفریقا، در خاورمیانه، مناطقی از آسیا، و برخی استان‌های ایران نیز شیوع دارد.آشکار شدن این حقیقت به فعالان مدنی جامعۀ ایران و کمیته‌های مدافع حقوق کودکان سازمان‌های بین‌المللی کمک می‌کند تا با ذی‌نفعان و دست‌اندرکاران این عمل در ایران وارد گفت‌وگو شوند و ضمن به‌رسمیت شناختن انجام این عمل، با آن مبارزه کنند.
راهکارهای جلوگیری ختنه زنان
1- مشارکت، اعتماد سازی و مقبولیت این برنامه از طرف متنفذان و ذی‌نفعان محلی (به دلیل ماهیت حساس این موضوع به لحاظ فرهنگی)2- بودجه گذاری، شناسایی و برنامه آموزشی در سطح ملی و استانی که در کنار سایر مسائل ارتقای آگاهی و سلامت جنسی نسبت به خطرات ختنه زنان را در خود بگنجاند
روند ختنه زنان در کشور
با توجه به نمودار بالا تغییر نگرش جامعه، بالا رفتن سطح آگاهی دربارۀ مضرات جسمی، جنسی، و روانی ختنه زنان، مهاجرت روستاییان به شهرها، فوت ختان‌ها (دایه‌ها)، تمایل نداشتن نسل جوان به ادامۀ این سنت، و نیز تأثیر شبکه‌های اجتماعی و رسانه ازجمله دلایل کاهش نرخ ختنه زنان در سال‌های اخیر بوده است.شیوع ختنۀ زنان در استان هرمزگان نسبت‌به سه استان دیگر بیشتر است.
براساس داده‌های تحقیق به نام سنت، در بیشتر روستاهای حوالی میناب، بندر پهل، کنگ، لنگه، گاوبندی، خمیر، هرمز، لارک، کیش، و قشم ختنۀ دختران انجام می‌شود.بریدن بخشی از اندام جنسی زنان در منطقۀ اورامان استان کرمانشاه، روستاهای کامیاران، روانسر، جوانرود، پاوه، نودشه، نوسود، و شاهو نیز معمول بوده است. یافته‌های تحقیق یادشده نشان داد میزان این عمل در استان کردستان به‌مراتب کمتر از استان کرمانشاه بوده است. در منطقۀ مریوان و به‌خصوص در روستای بزرگ اورامان تخت میزان ختنۀ دختران بالاست.روند این اقدام در استان آذربایجان غربی (مناطق کردنشین) با دیگر استان‌ها متفاوت است.
در گذشته انجام ختنه فقط جنبه بهداشتی داشت اما امروزه ، و برخی از مناطق دنیا از جمله بخشی از پسران خود را ختنه می‌کنند. برخی پژوهشگران بر پیامدهایی مانند کاهش حساسیت به تحریکات جنسی و آثار سوء آن تأکید دارند. بسیاری با این مسئله که در نوزادی بدون اجازه و رضایت فرد نابالغ پوست اندام خصوصی‌شان بریده شود ناراضی و معترض‌اند. در واقع برخی رویکردهای حقوقی با تاکید بر اصل از جمله حق انتخاب و تصمیم‌گیری فرد بر روی بدن خویش، این مسئله را بیان می‌کنند که ختنه‌ی افراد در ایام کودکی به نوعی زیر سوال بردن حقوق بدیهی انسان می‌باشد و می‌تواند تمامی تجارب انسان در ادامه زندگی او را تحت تاثیر قرار بدهد.
رسوم ختنه زنانه
اکثر اقوامی که به ختنه زنان معتقدند، دختران را در آغاز نوجوانی و هنگام بلوغ یا قبل از ازدواج ختنه می‌کنند. در بعضا مناطق جنوب ایران رسم است که دختر را پیش از چهل روزگی ختنه کنند اما در بیشتر جوامع ختنه شدن دختر به معنای بالغ شدن او است. در اکثر جوامع معمولا بریدن آلت زنانه با هدف افزایش پاکدامنی پیش از ازدواج و وفاداری زن و کم شدن احتمال خیانت به شوهر پس از ازدواج صورت می‌گیرد.
به این دلیل که با برداشتن کلیتوریس لذت رابطه جنسی برای زنان به شدت محدود شده و احتمال کمتری دارد که از رابطه جنسی لذت کامل ببرند. هرچند پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زنانی که ختنه شده بودند به دلیل تجربه نکردن رابطه جنسی مناسب به رابطه با مردان متعدد رو می‌آوردند تا بتوانند لذت جنسی مورد نظرشان را تجربه کنند. بنابراین نه تنها درمانی برای خیانت زنان نیست بلکه آن را تشدید می‌کند.
انواع مختلف ختنه زنانه
ختنه زنان به 4 شکل انجام می شود:
نوع اول: این عمل شامل برداشتن هود کلیتوریس و کلیتوریس است.
نوع دوم: این نوع شامل برداشتن کلیتوریس و لابیاهای مینور (لبه های کوچک) می باشد.
نوع سوم: این روش که infibulation یا آلت دوزی نیز نامیده می شود عبارت است برداشتن کلیتوریس و لابیاهای مینور و ماژور که به دنبال جوش خوردن زخم دهانه واژن باریک شده و اسکار تشکیل می شود.
نوع چهارم: این نوع تمام عمل های آسیب رسان و غیر پزشکی را به ناحیه تناسلی زنان شامل می شود، از جمله برش، بخیه زدن، سوراخ کردن، سوزن زدن، شکافتن ،وارد کردن مواد سوزاننده و غیره.
در موارد ختنه ی نوع سوم لازم است جراحی برای باز کردن اسکار واژن Deinfibulation انجام شود. این عمل برای بهبود سلامت زنان و داشتن حس خوب و همچنین امکان برقراری رابطه جنسی و کاهش عوارض دراز مدت ضروری است. عوارض اولیه ختنه کردن زنان عبارتند از:
- درد شدید
- خونریزی شدید
- التهاب بافت های واژن
- تب
- عفونت
- مشکل در دفع ادرار
- مشکل در بهبود زخم ها
- آسیب دیدن بافت های اطراف واژن
- شوک
- مرگ
- پیامدهای این عمل در طولانی مدت عبارتند از:
- مشکلات ادراری (ادرار دردناک و عفونت ادراری مکرر)
- مشکلات واژن (ترشحات واژن، خارش، واژینوس باکتریایی و سایر عفونت های مزمن و راجعه)
- مشکلات قاعدگی (قاعدگی دردناک و مشکل در دفع خون قاعدگی)
- بافت اسکار و کلوئید
- مشکلات جنسی (درد در حین مقاربت، کاهش رضایت جنسی و غیره)
- افزایش خطرات و پیامدهای زایمان (سخت شدن زایمان، خونریزی شدید، سزارین)
- افزایش مرگ و میر نوزاد
منبع مقاله: