یک رسانه اروپایی در گزارشی تشریح کرد که چگونه فرانسه به جبران تلاش روسیه برای تضعیف جایگاه آن در میان کشورهای آفریقایی، در تلاش است در آسیای مرکزی و قفقاز، منطقه‌ای که روسیه یکی از بازیگران مهم و دیرینه آن بوده است، نفوذ کرده و با مسکو به رقابت بپردازد.
به گزارش patc، یک رسانه اروپایی در گزارشی با بررسی رقابت‌های راهبردی روسیه-فرانسه نوشت: این رقابت به سطح جدید بین‌المللی رسیده است تا جایی که پاریس که نفوذ خود در کشورهای متعددی از آفریقا را از دست داده و راهبرد خود را تغییر داده است حالا تصمیم گرفته است در منطقه‌ای فعالیت و تلافی کند که مسکو از مدت‌ها پیش در آن نفوذ کرده است، یعنی آسیای مرکزی و قفقاز.
در این گزارش که در پایگاه خبری-تحلیلی «دیفنس۲۴» منتشر شده، با این مقدمه آمده است: فرانسه پیشقدم مذاکرات با ارمنستان، قزاقستان، ازبکستان شده و به دنبال فرصتی برای تعامل با مغولستان است. این برای روسیه مشکل‌ساز است، چراکه باید به دقت این منطقه را تحت نظر داشته باشد و حضور خود را با شرایط آن تطبیق دهد.
تمرکز اصلی جمهوری فرانسه بر حمایت از اوکراین است که بیش از دو سال از جنگ آن با روسیه می‌گذرد. این نشان‌دهنده تغییری در نگرش کشورهای اروپای غربی نسبت به مسکو است. رئیس‌جمهور فرانسه، قاطعانه، روسیه را تهدید اصلی علیه اروپا و امنیت جهانی تلقی کرده و افزود که امنیت فرانسه و ملت فرانسه به پیروزی اوکراین بستگی دارد.
این رقابت با روسیه وارد عرصه جهانی شده و در تمامی مناطق جغرافیایی مشهود است. تهدیدات علیه کشورهای جبهه شرق ناتو، تلاش برای بیرون راندن فرانسه از آفریقا به واسطه افزایش نظامیان گروه خصوصی نظامی «واگنر» در مالی، جمهوری آفریقای مرکزی، بورکینافاسو و مانوورهای نظامی آن در بلاروس و ترانس‌نیستریا به نزدیک‌تر شدن روابط میان جمهوری فرانسه و شرکای آن در قفقاز منجر شده است. کشورهای آسیای مرکزی از دیرباز، روابط نزدیکی با مسکو داشته‌اند. فرانسه با دیدن اقدامات کرملین در کشورهای ساحل، تصمیم گرفت که روابط خود را نه‌تنها با اوکراین، بلکه با ارمنستان، قزاقستان، ازبکستان و مغولستان تقویت و در عین حال، روابط با هند را نزدیک‌تر کند.
سیاست فعالانه پاریس در آسیای مرکزی و قفقاز ناشی از انگیزه‌های واهی تصمیم‌گیران فرانسوی نیست، بلکه ناشی از محاسباتی بر مبنای دکترین سیاست خارجی این کشور است که از سوی اطرافیان «امانوئل ماکرون» حمایت می‌شود. فرانسه با دست گذاشتن روی نقطه ضعف مسکو، اساسا، به همان شیوه‌ای رفتار می‌کند که روسیه در محدوده نفوذ آن در قاره آفریقا رفتار می‌کند.
فرانسه به‌سراغ نقطه ضعف روسیه می‌رود
فرانسه برای افزایش حضور منطقه‌ای خود، سفرهای دوجانبه خود در سطح ریاست‌جمهوری و وزرا را افزایش داده است. سفرهای آسیایی ماکرون در نوامبر ۲۰۲۳ بر تنوع‌بخشی منابع انرژی فرانسه در آغاز حمله روسیه به اوکراین و کودتا در نیجر معطوف بود. تحریم‌های غرب جمعی علیه روسیه و تحریم احتمالی علیه صادرات اورانیوم توسط دولت نظامی نیجر(که هیچ‌گاه، رسما، عملی نشد) قزاقستان و ازبکستان را به بازیگران مهمی تبدیل کرده است.
سفر ماکرون به آستانه و تاشکند به همراه نمایندگان شرکت‌های «توتال انرجیز» و «اورانو» منتهی به توافق‌هایی شد که همکاری هسته‌ای میان فرانسه، قزاقستان و ازبکستان را تقویت کرد. شرکت‌های فرانسوی با قراردادهایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی هسته‌ای به خانه بازگشتند.
با توجه به این که صنایع نظامی فرانسه مهم‌ترین بخش دیپلماسی اقتصادی این کشور است، موضوع تمایل قزاقستان و ازبکستان برای مدرن‌سازی نیروی هوایی آن‌ها از طریق جایگزین کردن جنگنده‌های روسی با نسل چهارم جنگنده‌های «رافائل» مطرح است.
مغولستان، جایی میان روسیه و چین
کشور دیگری که فرانسه به آن متمایل شده، مغولستان است. اولانباتور که میان روسیه و چین واقع شده است، در تلاش است سیاست «همسایه سوم» را در پیش بگیرد و به دنبال جایگزین کردن شرکا است. این مطابق سیاست فرانسه در منطقه هندو-پاسیفیک است که در آن به دنبال «راه سوم» در مواجهه با رقابت آمریکا-چین است.
رئیس‌جمهور فرانسه در مه سال ۲۰۲۳ سفری تاریخی به مغولستان داشت که سفر متقابل «اوخناگین خورلسوخ» رئیس‌جمهور مغولستان به پاریس در اکتبر شد. دستورکار این سفر موضوعاتی در حوزه انرژی، فناوری، آموزش، سیاست و حتی همکاری‌ها در حوزه فضا بود.
تمایل فرانسه به اورانیوم مغولستان منجر به توافقی دوجانبه میان دو شرکت مغولستانی و فرانسوی برای تجارت اورانیوم شد این توافق ۱.۶ میلیارد دلاری مغولستان را قادر خواهد ساخت که ۴ درصد از اورانیوم مورد نیاز جهان را در آینده تامین کند.
همکاری فرانسه با مغولستان ممکن است تعجب‌آور باشد اما با راهبرد پاریس در هندو پاسیفیک سازگاری دارد و به ایجاد شبکه‌ای از منابع مهم تامین‌کننده انرژی کمک می‌کند.
لهستان از فرانسه پیشی می‌گیرد اما توافق‌ها مهم هستند
تلاش‌های اخیر لهستان در ایجاد روابط قوی با مغولستان قابل توجه است. وزیر امور امور خارجه لهستان طی سفر به اولانباتار در ۲۰۲۲، طرف لهستانی بر اهمیت روابط لهستان-مغولستان، همچنین نقش چشمگیر سازمان امنیت و همکاری اروپا که اولانباتار نیز عضو آن است، تاکید کرد.
اقدامات ورشو در این کشور که میان روسیه و چین واقع شده است، منعکس‌کننده تقویت شدن دیپلماسی اروپا در شرق دور است. دنبال کردن منافع جمعی مرتبط با یافتن شرکایی خارج از اروپا با نهایی‌سازی توافق‌هایی در راستای منافع ملی سازگاری دارد.
بشکه باروت قفقاز و جهت‌گیری به سمت ارمنستان
به‌رغم تلاش‌های ارمنستان برای دنبال کردن یک سیاست خارجی چند جانبه (موسوم به سیاست «مکمل») فدراسیون روسیه مهم‌ترین شریک آن است. روسیه بزرگ‌ترین شریک اقتصادی ارمنستان است و به طرز قابل توجهی کنترل بازارهای انرژی آن را در دست دارد. لازم به ذکر است که مسکو و ایروان در زمینه مسائل امنیتی نیز همکاری نزدیکی دارند. صد و دومین پایگاه نظامی روسیه در ارمنستان واقع شده است. حضور یگان‌های ارتش روسیه در ارمنستان تضمین‌کننده امنیت این کشور است و مسکو را قادر می‌سازد که نفوذ خود در این منطقه را حفظ کند. اگرچه، این شرایط پس از به دست گرفتن کنترل منطقه قره‌باغ توسط جمهوری آذربایجان تغییر کرد.
تحولات منطقه قفقاز در سپتامبر ۲۰۲۳ و رکود فدراسیون روسیه در این منطقه، باعث شد که ارمنستان به دنبال شرکای جایگزین باشد.
با درگیر شدن روسیه در اوکراین و بیاعتنایی به تعهداتش در سازمان پیمان امنیت جمعی، جمهوری فرانسه تصمیم گرفت که سیاست خود در رابطه با منطقه قفقاز را تقویت کند. تنها دو هفته پس از تصرف منطقه قره‌باغ توسط آذربایجان، «کاترین کولونا» وزیر امور خارجه فرانسه به ایروان سفر کرده و بر ضرورت استقلال و تمامیت ارضی ارمنستان تاکید کرد. همچنین اظهاراتی نیز درباره فروش تجهیزات نظامی به ارمنستان در آینده مطرح شد. در پی سفر کولونا، امانوئل ماکرون اعلام کرد که فرانسه ارمنستان را رها نخواهد کرد.
تسلیحاتی برای ارمنستان
«سباستین لکورنو» کمک پاریس به تقویت توانمندی‌های دفاعی ارمنستان، تمایل به نوسازی نیروهای مسلح و تعلیم به نظامیان آن را اعلام کرد. او همچنین از نهایی‌سازی قراردادی خبر داد که ذیل آن، ارمنستان سه رادار «مگ جی‌ام-۲۰۰» و تجهیزات دید در شب ساخت فرانسه را دریافت خواهد کرد. فرانسه همچنین قرار است خودروهای زرهی «Bastion» را به ارمنستان بدهد. اولین بخش از آن متشکل از ۲۴ فروند تحویل داده شده است و ۲۶ فروند دیگر نیز به زودی تحویل داده خواهند شد.
علاوه بر این، در سنای فرانسه تصمیم گرفته شده است که ۳ سامانه ضد هوایی کوتاه‌برد «میسترال۳» و سامانه‌های توپخانه‌ای قیصر به ارمنستان عرضه شود. تقویت توانمندی‌های دفاعی ارمنستان برای ایجاد یک سازوکار بازدارنده در قبال آذربایجان اهمیت دارد.
فصلی نو آغاز می‌شود؟
«نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، همان طور که در سخنرانی‌هایش تاکید می‌کند، روابط با فدراسیون روسیه را تماما، قطع نکرده است. اگرچه، روی آوردن به استانداردهای غربی و ناتو در زمینه تسلیحات، بیانگر احتمال روی آوردن به غرب برای ارمنستان است.
فرانسه می‌تواند به سیاست خود در قفقاز ادامه دهد و از طریق حمایت از ارمنستان و گرجستان بر مسکو اثر بگذارد. همکاری با ایروان بر روابط فرانسه با ترکیه نیز اثر می‌گذارد. حمایت آنکارا از آذربایجان بخشی از رقابت میان این دو متحد ناتو است.
یکی دیگر از تکه‌های این پازل پیچیده اتحاد دوجانبه قوی میان فرانسه و یونان است. علاوه بر همکاری در زمینه صنایع دفاعی، این توافق مستلزم کمک‌های دوجانبه در صورت حمله به یکی از طرفین است، اگرچه متجاوز مشخص نشده، برداشت این است که منظور ترکیه است. یونان همچنین در حال تقویت روابط خود با ارمنستان است که اجرای سیاست قفقاز فرانسه را در چارچوب مثلث اتحاد ارمنستان، یونان و فرانسه امکان‌پذیر می‌سازد.
ارمنستان همچنین اولین قدم ر راستای درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را برداشته است. وزیر امور خارجه ارمنستان نامزدی احتمالی برای عضویت در اتحادیه اروپا تا اواسط مارس ۲۰۲۴ را علنا، اعلام کرده است. نقش فرانسه در این زمینه حائز اهمیت خواهد بود. این که پاشینیان اعلام کرده است مرزبانان روس باید فرودگاه بین‌المللی ایروان را تا ۱ اوت ۲۰۲۴ ترک کنند نیز حائز اهمیت است.
همچنین می‌توان اشاره کرد که ایروان به دلیل وجود اقلیت قابل‌توجه ارمنستانی در فرانسه که تعداد آن حدودا، به ۷۰۰ هزار نفر می‌رسد، شریک مهمی برای ارمنستان است. دیدار میان پاشینیان و ماکرون در فوریه ۲۰۲۴ تاکیدی بر اهمیت روابط فرهنگی و آموزشی میان فرانسه و ارمنستان است.
مشغله جدید فرانسه
این تغییر در سیاست فرانسه در پی فوریه ۲۰۲۴ را با توجه به فرصت‌هایی که ایجاد می‌شوند، باید نوعی «تحول» در نظر گرفت تا حرکتی «انقلابی». روسیه دیگر سطح همکاری ۱۰ سال پیش را ارائه نمی‌کند. افزون بر این، مدام فرانسه را در جبهه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی هدف قرار می‌دهد که راهکاری تازه برای را امری ضروری می‌سازد. با این حال، اقدام متقابل علیه روسیه موثرترین راهبرد شده است. چراکه پاریس، با از دست دادن نفوذ خود در هر یک از کشورهای آسیای مرکزی، آن را در آسیای مرکزی جبران می‌کند.
حمایت جمعی از اوکراین و تلقی روسیه به عنوان تهدید اصلی علیه فرانسه، اروپا و جهان، واقعا حرکتی انقلابی انجام داده است. توسعه روابط با کشورهای نام‌برده در آسیای مرکزی و ارمنستان با دکترین پیدا کردن شرکای مختلف توسط جمهوری فرانسه هم‌خوانی دارد. توافق‌های پاریس با قزاقستان، ازبکستان و مغولستان نشان‌دهنده تمایلی برای تامین کردن بازارها پس از روسیه است. افزون بر این، باید فرصت‌های جدید برای صنایع دفاعی فرانسه در آسیای مرکزی را نیز رصد کرد، چراکه تمایل به آن مشهود است.
منطقه قفقاز به شدت فعال و چندوجهی بوده و مستلزم تطبیق راهبردی مداوم با شرکای انتخابی است. فرانسه قصد دارد درعین تحکیم جایگاه خود، به طور هم‌زمان، با روسیه نیز مقابله کند. حمایت از ارمنستان و برقراری روابط با قزاقستان و ازبکستان راهکارهای امنیتی جایگزین را به دست داده و فرصت‌های متعددی برای سیاست خارجی فرانسه ایجاد می‌کند. نزدیک شدن به شرکایی از آسیای مرکزی روابط با هند و یونان را نیز تقویت می‌کند که موافق همکاری با ارمنستان هستند.
انتهای پیام