درجه بندی سرطان سینه
به طور کلی درجه بندی کلی سرطان سینه از مقایسه سلولهای سرطانی با سلولهای طبیعی است. برای آگاهی از درجه ، معمولا همکاری بین یک جراح سرطان سینه آنکولویست و آسیب شناس صورت میگیرد. پس از برداشتن نمونه از سینههای بیمار و ارسال آن به پاتولوژی این نمونه بافت از تومور در زیر میکروسکوپ بررسی میشود. آسیب شناس همچنین به ویژگیهای خاص سلولهای سرطانی می پردازد و سرطان سینه را از درجه 1 تا 3 تقسیم بندی میکند.
مراحل سرطان سینه را میتوان به دو روش متمایز تقسیم کرد:
- مرحله بندی بالینی: مبتنی بر کلیه اطلاعات موجود به دست آمده قبل از عمل است، از جمله نتایج معاینات جسمی و مطالعات تصویربرداری (مانند اشعه ایکس و توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن).
- مرحله پاتولوژیک: از همان آزمایشات استفاده میشود، علاوه بر آن شامل ارزیابی بافت تومور و غدد لنفاوی برداشته شده در جراحی توسط آسیب شناس است.
در گزارشی که پاتولوژیست به جراح سینه ارائه میکند، اطلاعاتی هم از نظر درجهبندی سرطان سینه و هم مرحلهبندی سرطان سینه درآن درج میشود.
مرحله بندی پیشرفت سرطان سینه
سرطان پستان همچنین میتواند به چهار مرحله تقسیم شود:
- مرحله 1 سرطان سینه : سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان 2 سانتی متر یا کوچکتر باشد و تعداد کمی از سلولهای سرطانی یافت شود. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمیشود، اما این سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته اند.
- سرطان سینه مرحله 2 : سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان زیر 5 سانتی متر میباشد. ممکن است در غدد لنفاوی زیر بازو گسترش نیافته باشد. بعضی اوقات سرطان در پستان یافت نمیشود. ممکن است سرطان داخل پستان یافت نشود ولی چند غده لنفاوی ۱-۳ عدد درگیر باشد.
- سرطان پستان مرحله 3 : بعضا سرطان پستان به صورت موضعی یا محلی پیشرفت میکند. سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل و گاهی اوقات به سایر غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش مییابد. ممکن است در پوست پستان یا عضله سینه گسترش یابد. ممکن است پوست قرمز و متورم باشد. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمیشود یا اندازه آن كوچک است اما به 4 تا 9 گسترش یافته است.
- سرطان پستان مرحله چهارم: سرطان پستان ثانویه یا متاستاتیک نامیده میشود. این در شرایطی است که سرطان به سایر قسمتهای بدن مانند استخوانها، کبد یا ریه ها گسترش یافته است.
گرچه سرطان سینه به طور معمول هیچ نشانه‌ای در مراحل اولیه ایجاد نمی‌کند، کشف به موقع میتواند وضعیت فرد مبتلا به سرطان سینه را از قربانی به نجات‌یافته تغییر بدهد. در جوامعی که زنان معاینات شخصی ماهیانه‌ی سینه‌ها را جدی می‌گیرند و در مواجهه با علائم وقت را برای ملاقات با پزشک هدر نمی‌دهند سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده میشود که این موضوع کار درمان را آسان‌تر میکند.
- تغییر شکل در نوک سینه؛
- دردی که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرفته باشد؛
- توده‌ی تازه‌ای که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرود؛
- ترشحات شفاف، قرمز، قهوه‌ای یا زرد از نوک یکی از سینه‌ها؛
- قرمزی، تورم، خارش پوست، حساسیت در پوست یا جوش که دلیلی برایش وجود ندارد؛
- تورم یا توده در اطراف استخوان ترقوه یا زیر بازو‌ها؛
- توده‌ی سفت با گوشه‌های نامنظم احتمالی بیشتری دارد که توده‌ای سرطانی باشد.
این دوره را دوره پیش از سرطان نیز مینامند که اولین مرحله سرطان سینه به شمار میآید و معمولترین آن نیز رشد سلولی غیرطبیعی در کانالهای شیری سینه است. این مرحله از سرطان سینه تهاجمی نبوده و به دیگر بافتهای سینه سرایت نخواهد کرد اما میتواند در صورت درمان نشدن در آینده به دیگر نقاط سینه سرایت نماید. در این نوع از سرطان، سلولهای سرطانی هنوز به غدد لنفاوی و دیگر ارگانهای بدن نیز سرایت نکردهاند. این نوع از سرطان معمولاً تنها با جراحی یا مداوا خواهند شد.
احتمال ابتلای زنان به سرطان سینه نسبت به هر نوع سرطان دیگری به جز سرطان پوست بیشتر است. گزارشات آماری نشان می دهد در سال ۲۰۲۰، حدود ۲۷۶،۴۸۰ نفر زن در ایالات متحده به سرطان مهاجم سینه و ۴۸.۵۳۰ زن به سرطان غیر تهاجمی سینه مبتلا شده اند. همچنین تخمین زده شده که ۲،۶۲۰ نفر مرد نیز در ایالات متحده به سرطان تهاجمی سینه مبتلا شدند. تخمین زده می شود امسال میزان مرگ و میر ناشی از سرطان سینه حدود ۴۲.۶۹۰ نفر شامل ۴۲۱۷۰ زن و ۵۲۰ مرد خواهد بود.
تعیین طول عمر مبتلایان به سرطان سینه فقط و فقط به خود فرد و البته پزشک درمانگرش بستگی دارد. حال چرا؟؟
زیرا هرچه زودتر تشخیص سرطان سینه اتفاق بیافتد و شناسایی شود، راحت تر می توانید درمانش کنید. چراکه درمان پذیری سرطان سینه در مراحل و گرید های اولیه می تواند بسیار راحت باشد، در حالی که درمانش در مراحل بالایی ممکن است خیلی سخت باشد.سرطان سینه هم مانند تمام انواع سرطان های دیگر ممکن است متاستاز کند.
متاستاز یعنی پیشرفت و سرایت سلول های سرطانی به بخش های دیگر بدن. وقتی سلول های سرطانی از جایگاه اولیه خود جا به جا می شوند و به نواحی دیگر سینه یا اندام های دیگر می روند، و در آنجا هم شروع به رشد و تومورزایی می کنند، متاستاز اتفاق می افتد.
احتمال متاستاز سرطان سینه در وهله اول به خوش خیم بودن یا بدخیم بودن توده سرطانی بستگی دارد. اصولا دچار متاستاز نمی شوند. اما حتی اگر توده های خوش خیم را به موقع درمان نکنید ممکن است پیشرفت کرده و به بخش های دیگر هم سرایت کنند.
اصولا اگر متاستاز در مراحل اولیه باشد، شانس درمان سرطان سینه هنوز وجود دارد، اما اگر سرطان به مرحله یا گرید چهار برسد و متاستاز شدید کند دیگر نمی توان را درمان کرد.اما متاستاز می تواند بسته به اندامی که به آن سرایت می کند هم دسته بندی داشته باشد. رایج ترین متاستازهای سرطان سینه متاستاز کبد و استخوان است.متاستاز کبد زمانی است که سلول ها به کبد سرایت کرده باشند که در این شرایط دردی در ناحیه شکم خود احساس می کنید که از بین نمی رود. از قبل هم البته ممکن است دچار علائمی مانند بی اشتهایی یا کاهش وزن شده باشید. در نتیجه ی این متاستاز کبد ضعیف شده و علائم بیماری های مربوط به این ناحیه یعنی زرد شدن چشم و ضعف عمومی بدن خودشان را بروز می دهند البته این علائم بعد از علائم مستقیم سرطان سینه در خود ناحیه پستان اتفاق می افتند.
از طرفی متاستاز استخوان هم به این صورت است که اول دچار درد در ناحیه استخوان های کمر و ستون فقرات، دست ها و پا ها می شوید. این امر می تواند موجب ضعف استخوان ها شود. چنانچه متاستاز به ستون فقرات رسیده باشد، ممکن است در اثر فشار به نخاع دچار بی حسی در نواحی مختلف بدن مانند دست و پا شوید.
برای بیان طول عمر افراد مبتلا به سرطان سینه از اصطلاح بقا و بقای نسبی استفاده می‌کنیم:
- بقای یک گروه از بیماران، درصدی از آن بیماران است که پس از زمان مشخصی زنده مانده اند.
- بقای نسبی یک گروه از بیماران، نسبت زنده ماندن یک گروه از بیماران نسبت به افراد عادی جامعه بعد از زمان مشخصی است.
- به عنوان مثال، اگر میزان بقای نسبی مرحله ای از سرطان سینه پس از یک دوره زمانی ۵ ساله، ۹۰ درصد باشد، به این معنی است که احتمال زنده ماندن زنانی که به آن سرطان مبتلا شده اند پس از ۵ سال ، ۹۰ درصد زنانی است که سرطان سینه ندارند.
سرطان سینه را به چهار درجه یا گرید تقسیم بندی می کنند. گرید های اولیه، یعنی سرطان سينه گريد صفر ، سرطان سينه گريد 1 و سرطان سينه گريد 2 که خودشان هم به بخش های کوچک تری تقسیم می شوند مراحل اولیه هستند و می توان سرطان را به خوبی در این گرید ها درمان کرد.
اما گرید 3 و به خصوص مراحل بالای آن درجه سختی است که درمان سرطان سینه با جراحی در آن سخت تر خواهد بود.
و اما سرطان سينه گريد ٤ که آخرین مرحله پیشرفت سرطان است، مرحله ای است که نمی توان سرطان را در آن درمان کرد.
همان طور که اشاره کردیم یکی از مهم ترین پارامتر ها در تعیین طول عمر مبتلایان به سرطان سینه، یا به عبارت بهتر یکی از مهم ترین عوامل موثر در درمان سرطان پستان، پزشک یا پزشکانی است که فرآیند تشخیص و درمان را پیش او یا آنها انجام می دهید.
به صورت کلی بهترین روش برای درمان سرطان روش جراحی است. پس اگر جراح مناسبی درمان را برای شما انجام ندهد، به همان نسبت احتمال درمان هم پایین تر می آید. پس حتما در انتخاب یک جراح ماهر، با تجربه و قابل اطمینان دقت نظر داشته باشید.
بین مرحله بیماری بیماران و طول عمر آن ها ارتباط معکوس وجود دارد. یعنی هر چه مرحله بیماری بالا تر باشد (یعنی پیشرفته تر باشد)، طول عمر بیماران به طور متوسط کمتر است.
در واقع یکی از اهداف مهم سیستم های مرحله بندی، تعیین پیش آگهی و طول عمر بیماران است تا بر اساس آن بتوان درمان با شدت مناسب را انتخاب کرد.
همانطور که در صفحه مرحله بندی سرطان سینه گفتیم، در مرحله بندی آناتومیک، اندازه و میزان گسترش تومور، تعداد و مکان غدد لنفاوی درگیری و وضعیت متاستاز دوردست نقش دارد.
بقای ۵ ساله بر اساس مرحله بندی کلی
متاسفانه اطلاعات دقیقی از طول عمر افراد مبتلا به سرطان سینه در ایران وجود ندارد. بنابراین مجبور هستیم از اطلاعات کشور های غربی استفاده کنیم.
ابتدا بقای بیماران را بر اساس اطلاعات به دست آمده از آمریکا که از پایگاه داده نظارت، داده های اپیدمیولوژی و نتایج نهایی (SEER) استفاده میکند توضیح می دهیم.
SEER سرطان سینه را بر اساس مراحل ۰ تا ۴ گروه بندی نمی کند بلکه آن ها را بر اساس مراحل زیر گروه بندی می کند:
- موضعی: زمانی که سرطان به خارج از سینه گسترش نیافته است.
- ناحیه ای: زمانی که سرطان به خارج از سینه و به مجاور پخش شده است.
- دوردست (متاستاتیک): زمانی که سرطان به سایر قسمت های بدن مانند کبد، ریه‌ها یا استخوان ها پخش شده است.
بقای نسبی ۵ ساله بیماران بر اساس NCI در این مراحل عبارت است از:
- کل بیماران: ۹۰ درصد
- موضعی: ۹۹ درصد
- ناحیه‌ای: ۸۶ درصد
- دوردست: ۲۸ درصد
یک مطالعه NCI در سال ۲۰۱۷ نشان داد که در طی حدود ۱۵ سال، نرخ بقای ۵ ساله برای زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله با تشخیص سرطان پستان دوردست، دو برابر شده و از ۱۸ درصد به ۳۶ درصد رسیده است.
میزان بقای ۱۰ ساله
میزان بقای ۱۵ ساله
میانگین نرخ زنده ماندن زنان پس از به مدت حداقل ۱۶ سال، ۸۰ درصد است. آماری برای میزان بقا بر اساس مرحله سرطان در دسترس نیست.
طول عمر بیماران بر اساس مرحله سرطان سینه
همانطور که گفتیم در مراحل پایین تر، بقای بیماران بیشتر است. در ادامه بقای نسبی بیماران سرطان سینه را بر اساس مراحل عددی ذکر می کنیم:
- مرحله ۱: ۹۷ تا ۱۰۰ درصد (متوسط ۹۹)
- مرحله ۲: ۹۰ تا ۹۹ درصد (متوسط ۹۶)
- مرحله ۳: ۶۶ تا ۹۸ درصد بسته به سایر فاکتور ها
طول عمر بیماران بر اساس سن
نوع بیماری در خانم های سنین مختلف ممکن است متفاوت باشد و در سنین زیر ۳۵ سال معمولا کمی بد تر است. همچنین ممکن است خانم های مسن تر از نظر جسمی توانایی کمتری برای توانایی تحمل درمان های سرطان داشته باشند. این عوامل و علل دیگر باعث می شود میزان بقای نسبی ۵ ساله در سنین مختلف کمی متفاوت باشد:
- سن کمتر از ۴۵ سال: ۸۸ درصد
- ۴۵ تا ۵۴ سال: ۹۱ درصد
- ۵۵ تا ۶۴ سال: ۹۱ درصد
- ۶۵ تا ۷۴ سال: ۹۲ درصد