درز به معنای شیار و فاصله است و انقطاع به معنی جداکردن و قطع کردن است. درز انقطاع فضای خالی ای است که بایستی مابین ساختمان ها اعمال شود، میان دو ساختمان مجاور باید فاصله ای امن ایجاد شود تا هنگام بروز حادثه به یکدیگر ضربه وارد نکنند.
اهمیت اجرای درز انقطاع
هنگامی که زلزله یاحادثه ای رخ می‌دهد، سازه هایی که در کنار یکدیگر قرار دارند به یکدیگر ضربه وارد می‌کنند و سبب خرابی یکدیگر می‌شوند. در هنگام ساخت سازه، مهندسین ساختمان ها را با فاصله ای دقیق و حساب شده از یکدیگر جدا می‌کنند تا سبب جلوگیری از خرابی آنها در هنگام زلزله شوند.
انواع درز انقطاع
درزها در چند نوع اجرا می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به درزهای انقباضی، انبساطی، اجرایی، نشست و کنترل اشاره کرد. نوع درز اجرا شده به حداقل فاصله در میان دو ساختمان مجاور هم بستگی دارد.
درز انقباضی: درزهای انقباضی نوعی از درزهای حرکتی هستند و به‌منظور جلوگیری از ایجاد ترک های ناشی از جمع شدگی بتن ایجاد می شوند. در صورت اجرای نامناسب یا عدم اجرای درزهای انقباضی در سطوح پیاده روها و دیوارهای بتنی، ترک‌خوردگی هایی ایجاد می شوند.
درز انبساطی: این نوع درزها هم نیز نوعی درز حرکتی شناخته می‌شوند و برای امکان انبساط و انقباض تعمیر شده در اثر تغییرات دما بکار برده می‌شوند. عدم استفاده از این نوع درزها سبب می‌شود تا در اثر تغییرات دما ترک هایی در ساختمان بوجود آید.
درز اجرایی: این نوع درز با نام درز ساخت معرفی می‌شود. جهت آسان شدن بتن ریزی با توجه به محدودیت ها درمورد حجم بتن بریزی در نظر گرفته می‌شود. در این نوع از شکاف ها باید پیوستگی میان بتن و آرماتور در دو قسمت مجاور حفظ شود. در صورتی که زمان توقف عملیات بتن ریزی از سی دقیقه بیشتر شود باید تشکیل درز اجرایی را مد نظر قرار داد.
چالش اجرای وال مش در درز انقطاع
یکی از روش ها برای مهار کردن زلزله در ساختمان سازی، استفاده از وال مش است که در مناطق زلزله خیز باید از آن استفاده شود . پیاده سازی این سیستم سبب استحکام ساختمان هنگام زمین لرزه می‌شود و میزان خسارت های جانی و مالی را کاهش می‌دهد. مهار کردن سازه ها در مقابل زلزله از مهمترین اقداماتی است که باید توسط تجهیزات و مصالح مناسب انجام گیرد. روش های متعددی برای مهار کردن وجود دارد که از جمله آنها استفاده از وال مش، میلگرد بستر و وال پست فلزی است که هرکدام از این تجهیزات تاثیر بسزایی برروی مهار کردن دیوارها در برابر زمین لرزه دارند و مانع از خرابی دیوارهای غیرسازه ای می‌شوند.
همه ما خوب می‌دانیم که کشورمان ایران بر روی کمربند اصلی زلزله قرار گرفته است و این احتمال بسیار زیاد است که هنگام بروز زمین لرزه خسارت زیادی به بار آید! پس بهتر است با رعایت اصول و نکات ساختمانی از جمله اجرای میلگرد بستر در ساختمان مقاومت سازه را افزایش دهیم. استحکام سازه هنگامی مشخص می‌شود که در زمان بروز زلزله، یک ساختمان نسبت به بقیه ساختمان های اطراف خود کمتر خراب شده باشد. قیمت میلگرد بستر و وال مش بسیار مقرون به صرفه است.
اجرای وال مش در درز انقطاع و دیوار مشرف به همسایه چگونه است؟
اجرای وال مش در درز انقطاع و دیوار مشرف به همسایه، از نظر ضوابط فنی مشابه دیوارهای عادی است. برای اجرای درست وال مش در این دو حالت، اصول قانونی خاصی رعایت می‌شود. در اجرای وال مش روی دیوارهای عادی، ابتدا دیوارچینی کامل انجام شده و سپس وال مش روی دیوار نصب می‌شود. در حالی که در اجرای وال مش در درز انقطاع، به دلیل عدم دسترسی به یکی از طرفین، باید همزمان با دیوارچینی، توری وال مش نیز نصب شود.
کدام ساختمان ها درز انقطاع دارند؟
با توجه به قوانین و مقررات ملی ساختمان و آئین نامه 2800، ساختمان هایی که چهار طبقه هستند و یا ارتفاع آنان حداقل 12 متر است موظف اند که این قانون را رعایت کنند تا از ضربه ساختمان مجاور هنگام حوادث جلوگیری کنند.
محاسبه درز انقطاع
مهمترین فاکتور برای محاسبه درز انقطاع، ارتفاع یک ساختمان است.
فرمول محاسبه درز انقطاع :
2/ 0.01*ارتفاع
ارتفاع ضربدر 0.01 تقسیم بر 2. برای مثال اگر بخواهیم درز انقطاع ساختمانی را محاسبه کنیم که ارتفاع آن 16 متر باشد، باید 16 را در 0.01 ضرب کنیم و حاصل را بر 2 تقسیم کنیم.
طبق فرمول گفته شده، درز انقطاع ساختمانی با ارتفاع 16 متر 8 سانتی متر است. یعنی از هر طرف ساختمان 8 سانتی متر فاصله باید رعایت شود تا هنگام بروز حوادث خسارتی وارد نشود.
پوشاندن درز انقطاع چگونه است؟
هنگامی که ظاهر ساختمان ها را می‌بینیم، به نظر می‌رسد که بهم چسبیده اند اما این در حالی است که فضای امن و فاصله ای بین آنها وجود دارد و توسط مصالح مختلف پوشانده شده است.
اغلب برای پوشاندن درزانقطاع از نوعی یونولیت استفاده می‌شود که این یونولیت ها به مرور زمان پوسیده می‌شوند و از بین می‌روند. بهتر است برای پوشاندن فضای خالی بین ساختمان ها از ورق گالوانیزه استفاده شود. گاهی در برخی موارد نیز از فیلر استفاده می‌شود.
مصالحی که برای پوشاندن درز انقطاع استفاده می‌شوند، باید ویژگی هایی همچون: دوام و ماندگاری بالا، قابلیت اتصال با درز و انعطاف را داشته باشند. استفاده از مصالح مناسب برای پوشاندن درز انقطاع علاوه بر پوشاندن، به زیبا سازی ظاهر ساختمان نیز کمک می‌کند. در صورت عدم پوشاندن درزها، مشکلاتی همچون جمع شدن زباله، تجمع حشرات و لانه کردن پرندگان نیز بوجود می‌آید.
اجرای درز انقطاع در سازه اهمیت بسیار بالایی دارد، هنگامی که بین دو ساختمان درز انقطاع وجود داشته باشد سبب می‌شود آسیب کمتری هنگام بروز حادثه به ساختمان وارد شود. نکته ای که بسیار حائز اهمیت است این است که درز انقطاع ساختمان بایستی به طور کامل پوشانده شود، با رعایت قوانین و مقررات ملی ساختمان و رعایت نکات مربوطه می‌توانیم ساختمانی مقاوم و مستحکم داشته باشیم.